برای مقابله با «تهدیدات پرندگان مهاجر» این گزارش را بخوانید

به گزارش فیچینو با وزش نخستین بادهای پاییزی در مناطق شمالی روسیه و سیبری مهاجرت پرندگان شروع می شود. علیرغم شرایط اقلیمی نسبتا خشک ایران حدود پنج درصد کل جمعیت پرندگان مهاجر دنیا در کشور ایران زمستان گذرانی می کنند. ایران مهم ترین کشور از نظر زیستگاه زمستانی پرندگان مهاجر با حدود ۱۶ درصد کل پرندگان مهاجر در مسیر پروازی «سیبری تا نیل» است و سالانه به طور متوسط حدود ۱.۸ تا ۲ میلیون قطعه پرنده وارد کشور می شوند و در زیستگاه های غالبا آبی ایران زمستان گذرانی می کنند.

بیشتر بخوانید:

ورود سالانه حدود ۲ میلیون پرنده مهاجر به ایران

۳۵ گونه پرنده مهاجر در ایران در فهرست گونه های در معرض تهدید قرار دارد

بخش عمده تنوع پرندگان مهاجر به ایران به گونه های آبزی و کنارآبزی اختصاص دارد. این پرندگان از خانواده غواص ها کشیم ها کبوترهای دریایی پلیکان ها باکلان ها حواصیل ها و اگرت ها لک لک ها اکراس ها فلامینگوها درناها چنگر و طاووسک و یلوه ها مرغابی ها شامل قوها غازها اردک ها و گونه های کنارآبزی همچون سلیم ها آبچلیک ها گیالنشاه ها کاکایی ها و پرستوهای دریایی هستند.

بخش قابل توجهی از پرندگان مهاجر در حاشیه ساحل دریای خزر و تالاب های مجاور خزر و بخشی در آب بندان ها و تالاب های داخلی و برخی در ساحل خلیج فارس مستقر می شوند و از میان حدود ۵۶۰ گونه پرنده فهرست شده در فون جانوری ایران ۶۲ گونه در لیست گونه های درمعرض تهدید قرار می گیرند که از میان این تعداد ۳۵ گونه آبزی و کنارآبزی شمرده می شوند.

باتوجه به اهمیت پرندگان مهاجر هر ساله دومین شنبه از ماه های می (اردیهشت) و اکتبر (فیچینو) به عنوان روز جهانی پرندگان مهاجر گرامی داشته می شود. روز جهانی پرندگان مهاجر یک کمپین برای بالا بردن آگاهی و تاکید جهت حفاظت از پرندگان مهاجر و زیستگاه آن‎ها است.

زهرا الهی راد – سرپرست گروه پرندگان دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست – درباره تهدیدات گونه های پرندگان مهاجر به فیچینو می گوید: مهم ترین تهدید پرندگان مهاجر مثل بسیار از گونه های جانوری «تغییر اقلیم» است. تغییر اقلیم به طور مستقیم و غیرمستقیم بر پرندگان مهاجر اثر می گذارد. عواقب تغییر اقلیم گاهی منجر به از دست رفتن برخی پهنه های تالابی می شود علاوه  بر آن بر میانگین بارش وضعیت پوشش گیاهی و اجزای زنجیره غذایی پرندگان موثر است.

او با بیان اینکه تغییراتی که در جمعیت حشرات در نتیجه تغییرات اقلیمی رخ می دهد روی جمعیت پرندگان مهاجر بسیار تاثیرگذار است اظهار می کند: حشرات یکی از مهم ترین منابع تغذیه پرندگان مهاجر هستند. جنگل تراشی و جنگل زدایی امنیت پرندگان را کاهش می دهد. آلودگی های پلاستیکی در محیط های آبی و سواحل از دیگرعوامل تهدید پرندگان مهاجر است. از دست رفتن زیستگاه ها در نتیجه توسعه و فعالیت های انسانی یکی دیگر از این عوامل است چون فعالیت های انسانی به شکلی رخ می دهد که امنیت پرندگان را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین پرندگان محل های سکونت خود را با این اقدامات از دست می دهند.

سرپرست گروه پرندگان دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش اضافه می کند: بعضی از اقدامات جدید در جهت توسعه انسانی هم تهدیدکننده است. به عنوان نمونه مزرعه هایی که با توربین های بادی به وجود آمده اند. توربین های بادی برای تولید برق ساخته می شوند اما می تواند خطراتی برای پرندگان مهاجر به همراه داشته باشد بنابراین جانمایی مزرعه های تولید برق بسیار مهم است تا برای پرندگان اتفاقی رخ ندهد. برخورد پرندگان با خطوط انتقال برق و برق گرفتگی از پدیده های جدید و شایع است و در میان گونه های بزرگ جثه تر چنین اتفاقی بیشتر رخ می دهد.

او درباره مقابله با تهدیدات پرندگان مهاجر می گوید: برای کاهش تهدیدات پرندگان مهاجر یکی از اولین و مهم ترین نکات توجه مسئولان توسعه کشور در استقرار صنایع و واحدهای خدماتی به توصیه ها و ملاحظات زیست محیطی است. خیلی مهم است که صنایع در جای درست مستقر شوند و ملاحظات زیست محیطی به منظور آسیب کمتر به پهنه های طبیعی جدی گرفته شود.

به گفته الهی راد تا حد امکان باید سعی کنیم پهنه های آبی را از بین نبریم و آلودگی های کمتری را وارد محیط کنیم. چشم اندازهای مناطق طبیعی را کمتر تغییر دهیم و به سمت توسعه پایدار پیش برویم. ضمن این که توسعه اهداف ما را برای رفاه آسایش و پیشرفت اقتصادی تامین می کند باید دست اندازی کمتر به محیط های طبیعی داشته باشیم و امکان زندگی راحت تری را برای گونه های جانوری فراهم کنیم.

او تاکید می کند: مقابله با آثار سوء تغییر اقلیم هم یکی از مسائل مهم برای حفاظت از پرندگان مهاجر است. در مقابله با آثار سوء تغییر اقلیم دو رویکرد اساسی وجود دارد؛ اول این که روش هایی را پیش بگیریم که آثار سرعت تغییر اقلیم را کم کند. دوم اقداماتی است که پس از وقوع تغییر اقلیم باید انجام دهیم و روش هایی برای کاهش آثار سوء این پدیده بر محیط زیست اتخاذ کنیم. پایبند بودن به این دو رویکرد می تواند آثار مثبتی بر حیات پرندگان مهاجر داشته باشد. این اقدامات در دراز مدت نتیجه خواهد داد و تغییرات جمعیتی و حضور پرندگان مهاجر در زیستگاه ها را خواهیم دید.

سرپرست گروه پرندگان دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش در بخش دیگری از صحبت های خود درباره ورود پرندگان مهاجر به اکوسیستم های شهری مانند دریاچه های مصنوعی می گوید: پرندگان به دنبال امنیت پناه و غذا هستند. اگر این فاکتورها در جایی از محیط شهری هم تامین شود منعی برای پرندگان وجود ندارد. به عنوان مثال در پارک چیتگر تهران یا پارک های دیگر که حوض یا پهنه آبی دارند با وجود این که در هیاهوی شهر هستند می توانند فاکتورهای مورد نیاز پرندگان را تامین کنند و این کار با استقبال پرندگان مواجه می شود. مردم در بسیاری از شهرها این نوع پرندگان را دیده اند.

او در خصوص تهدیدات اکوسیستم های شهری برای پرندگان مهاجر اظهار می کند: بعضی از آلودگی های نزدیک محل سکونت مردم می تواند پرندگان را به خطر بیندازد. آلودگی های پلاستیکی فضای شهری هم گاهی می تواند پرندگان کنجکاو به دنبال غذا را درگیر یک مشکل جدی کند و حتی باعث تلف شدن آن ها شود.

الهی را در پایان پیشنهاد می دهد: به پرندگان مهاجر نباید غذا دهیم و محیط های مورد استقبال پرندگان را آلوده نکنیم. آلودگی های پلاستیکی را کم کنیم و زباله ها را رها نکنیم. خیلی خوب است اگر بتوانیم سازه هایی را در پارک ها و بعضی از فضاهای امکان پذیر نصب کنیم تا تامینکننده امنیت پرندگان باشد.

به گزارش فیچینو برطرف کردن تهدیدهایی که پرندگان با آن مواجه اند و درک اهمیت بوم شناختی آن ها نیاز به یک همکاری بین المللی دارد. همچنین در داخل کشور نیز با انجام اقدامات لازم می توان با تهدیدات پرندگان مهاجر مقابله کرد.

پایان خبر فیچینو