مجازات رجم یا سنگسار چیست؟ | راهنمای کامل و جامع

مجازات رجم یا سنگسار یک نوع مجازات مرگ است که در آن فرد محکوم با پرتاب سنگ به قتل می رسد. این حکم به خاطر ماهیت دردناک و تدریجی اش، در سطح بین المللی با انتقادات شدید و بحث های زیادی همراه است و از بحث برانگیزترین مجازات ها در سیستم های قضایی جهان محسوب می شود.

تاحالا شده که اسم رجم یا سنگسار به گوشتون بخوره و کلی سوال توی ذهنتون ردیف بشه؟ مثلاً اینکه این مجازات دقیقاً چیه؟ از کجا اومده؟ توی چه دین هایی وجود داشته و الان کجاها اجرا میشه؟ اصلاً چرا انقدر سرش بحث و جدل هست؟ راستش رو بخواین، این موضوع فقط یه اسم و یه مجازات نیست؛ یه دنیای پیچیده است از تاریخ، فقه، حقوق، آداب و رسوم قدیمی، و البته چالش های حقوق بشری که حسابی ذهن آدم رو درگیر می کنه.

توی این مقاله قراره یه سفر کامل داشته باشیم و پرده از رازهای این مجازات برداریم. از تعریف و ریشه های تاریخی اش گرفته تا جایگاهش توی اسلام و ادیان دیگه، شرایط سخت گیرانه اجراش، و بحث های داغی که امروز توی محافل حقوق بشری و فقهی در موردش وجود داره. هدف اینه که با همدیگه یه تصویر شفاف و بی طرفانه از رجم داشته باشیم تا بتونیم این مفهوم پیچیده رو با تمام ابعادش درک کنیم. پس بزن بریم!

۱. مفهوم شناسی و شیوه اجرای مجازات رجم/سنگسار

اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً رجم و سنگسار به چی میگن و چطور اجرا میشن. اینجوری وقتی جلوتر میریم، یه تصویر واضح توی ذهنمون داریم.

۱.۱. تعریف لغوی و اصطلاحی

کلمه رجم از ریشه عربی رَجَمَ میاد که یعنی سنگ زدن یا هدف قرار دادن با سنگ. سنگسار هم که توی فارسی همون معنی رو میده و خب کاملاً واضحه. اما توی دنیای حقوق و فقه، این کلمه یه معنی خاص و فنی داره. توی فقه اسلامی، رجم یکی از حدود شرعی محسوب میشه. حدود شرعی، مجازات هایی هستن که شرع اسلام برای جرائم خاصی مثل زنا، سرقت یا نوشیدن خمر تعیین کرده و میزانش هم از قبل مشخصه و قاضی نمیتونه کم و زیادش کنه. پس وقتی می گیم رجم، یعنی یه مجازات مرگ خاص که با سنگ زدن اجرا میشه.

۱.۲. شیوه دقیق اجرای حکم

اجرای مجازات سنگسار یه سری قواعد و تشریفات داره که شاید کمتر کسی ازش خبر داشته باشه و همین چیزاست که این حکم رو خیلی متفاوت می کنه. بیاین قدم به قدم ببینیم قضیه از چه قراره:

• چگونگی دفن محکوم: اولین مرحله اینه که فرد محکوم رو تا یه قسمتی از بدنش توی زمین دفن می کنن. برای آقایون معمولاً تا کمر و برای خانوم ها تا سینه. این روش دفن هم یه فلسفه ای داره. اگه طرف نتونه فرار کنه، یعنی واقعاً راهی برای گریز نداره و باید مجازات رو تحمل کنه. اما همون طور که جلوتر میگیم، توی شرایط خاصی فرار می تونه منجر به لغو حکم بشه.
• ویژگی های سنگ ها: اینجا هم یه نکته جالب وجود داره. سنگ هایی که برای سنگسار استفاده میشن، نباید خیلی بزرگ باشن که فرد همون لحظه اول کشته بشه و کار تموم شه. از اون طرف، نباید اونقدر کوچیک باشن که اصلاً بهش سنگ نگیم و نتونن تأثیری داشته باشن. این اندازه مشخص برای اینه که مرگ تدریجی و دردناک اتفاق بیفته، نه سریع و بی درد. شاید هدف از این کار، ایجاد یه نوع تأثیر روانی و بازدارندگی خیلی قوی باشه.
• طرفین حاضر در صحنه اجرا: این حکم معمولاً توی یه جمع و با حضور مسئولین خاصی اجرا میشه. حاکم شرع یا نماینده اش، مأمورین اجرا و بعضی وقت ها هم شاهدان جرم (اگر حکم با شهادت ثابت شده باشه) باید حضور داشته باشن. شروع سنگ زدن هم ممکنه با شهود باشه (اگه با شهادت ثابت شده) یا با حاکم شرع (اگه با اقرار ثابت شده باشه).

سنگسار یک مجازات مرگ تدریجی است که با پرتاب سنگ هایی با اندازه مشخص به سمت محکوم اجرا می شود تا تأثیر روانی و بازدارندگی قوی ایجاد کند.

خلاصه که اجرای سنگسار یه روند پیچیده و حساب شده داره که هر کدوم از جزئیاتش، معنا و دلیل خاص خودش رو داره.

۲. ریشه های تاریخی و باستانی سنگسار

حالا که فهمیدیم سنگسار چیه و چطور اجرا میشه، بریم سراغ یه سفر تاریخی کوتاه تا ببینیم این مجازات از کی و کجا وارد زندگی انسان ها شده.

۲.۱. سنگسار در تمدن های پیش از ادیان ابراهیمی

برخلاف چیزی که خیلی ها فکر می کنن، سنگسار فقط مختص ادیان ابراهیمی نیست. قدمت این مجازات به تمدن های خیلی قدیمی تر هم برمی گرده. مثلاً اگه بریم سراغ الواح سومری که جزو قدیمی ترین نوشته های حقوقی بشر هستن (حدود ۲۴۰۰ سال قبل از میلاد مسیح)، می بینیم که مجازات هایی مثل دزدی و حتی زنای زنی که با دو مرد رابطه داشته، می تونه سنگسار باشه. این نشون میده که توی اون دوران هم، سنگسار به عنوان یه مجازات شدید برای جرائم خاص شناخته می شده.

توی یونان باستان و تمدن های بین النهرین هم شواهدی از رواج این مجازات پیدا شده. پس انگار سنگسار یه جورایی توی ناخودآگاه جمعی انسان ها به عنوان یه راه برای مجازات جرائم خیلی سنگین جا افتاده بود.

۲.۲. سنگسار در ادیان ابراهیمی

خب، حالا که از تمدن های باستان حرف زدیم، بریم سراغ ادیان ابراهیمی که نقش پررنگ تری توی بحث سنگسار دارن.

۲.۲.۱. در یهودیت (عهد عتیق/تورات)

اگه نگاهی به عهد عتیق یا همون تورات بندازیم، می بینیم که سنگسار یه شکل کلاسیک از اعدام بوده و برای طیف وسیعی از جرائم خیلی جدی اجرا می شده. فقط زنا نبوده، بلکه خیلی چیزهای دیگه رو هم با سنگسار مجازات می کردن. مثلاً توی سفر خروج یا سفر لاویان، به جرائمی مثل:

• ارتداد (یعنی برگشتن از دین)
• توهین به مقدسات یا کفرگویی
• جادوگری
• زنا
• هتک حرمت شنبه (مثلاً کار کردن در روز شنبه که روز مقدسی برای یهودیان هست)
• قربانی کردن فرزند برای بت ها

اشاره شده که مجازاتشون سنگساره. این نشون میده که توی دوران باستان یهودیت، سنگسار یه ابزار اصلی برای حفظ نظم اجتماعی و دینی بوده.

۲.۲.۲. در مسیحیت (عهد جدید)

اما توی مسیحیت و عهد جدید، قضیه یه مقدار فرق می کنه. مسیحیت، بیشتر روی بخشش و مهربانی تمرکز داره و مجازات هایی مثل سنگسار توی آموزه های اصلیش تأکید زیادی ندارن یا حتی به نوعی لغو شدن. معروف ترین داستانی که به این موضوع اشاره می کنه، داستان حضرت عیسی و زن زناکار هست. وقتی مردم می خواستن زن رو سنگسار کنن، حضرت عیسی گفت: هر که از شما بی گناه است، اول او سنگی بر وی اندازد. و اینجوری مردم یکی یکی سنگ ها رو زمین گذاشتن و رفتن. این داستان یه نشونه خیلی قوی از تغییر رویکرد مسیحیت نسبت به این نوع مجازات های سخت گیرانه است.

۳. سنگسار در اسلام: ابعاد فقهی و شرعی

حالا می رسیم به مهم ترین بخش بحث، یعنی سنگسار توی اسلام. اینجا هم ماجرا پیچیدگی های خاص خودش رو داره و باید حسابی دقیق بشیم.

۳.۱. جایگاه فقهی رجم

همون طور که قبلاً گفتیم، رجم یکی از حدود شرعی توی فقه اسلامیه. یعنی مجازات اصلیه که برای یه سری جرائم خاص، مثل زنای محصنه (یعنی زنایی که توسط فرد متأهل و دارای شرایط خاص اتفاق بیفته) و توی بعضی موارد (با اختلاف نظر بین فقها) برای لواط در نظر گرفته شده. نکته مهم اینه که حدود شرعی، مجازات هایی الهی هستن که میزان و چگونگی شون دقیقاً توی شرع مشخص شده و قاضی نمیتونه توی اونها دست ببره.

۳.۲. ادله شرعی مشروعیت سنگسار

خب، حالا این سوال پیش میاد که فقها برای مشروعیت سنگسار به چی استناد می کنن؟ اصلی ترین دلایل اینها هستن:

۳.۲.۱. روایات و احادیث

بخش عمده ای از استناد فقها برای سنگسار، روایات و احادیثیه که از پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) نقل شده. توی این روایات، به موارد متعددی از اجرای رجم توی زمان پیامبر و امام علی (ع) اشاره شده. مثلاً داستان ماعز بن مالک یا زن غامدیه که به زنای محصنه اقرار کردن و پیامبر حکم رجم رو در موردشون اجرا کرد، جزو این احادیث معروف هستن.

البته، اینجا یه نکته مهم وجود داره. بعضی از فقها و محدثین، روی سند و متن این روایات ابهاماتی مطرح کردن. میگن که توی بعضی از این احادیث، تناقضاتی وجود داره یا از نظر فن حدیث شناسی، اونقدر قوی نیستن که بشه با قاطعیت بهشون استناد کرد. مثلاً توی فقه شیعه، بعضی ها میگن اجرای حد رجم فقط توی زمان حضور معصوم (امام) جایز بوده و نه در غیبت.

۳.۲.۲. اجماع فقها

یه دلیل دیگه برای مشروعیت سنگسار، اجماع یا همون اتفاق نظر گسترده بین فقهای شیعه و اهل سنته. یعنی بیشتر فقهای بزرگ اسلام، در طول تاریخ روی این حکم توافق داشتن. این اجماع نشون میده که این حکم، یه جایگاه محکمی توی فقه اسلامی داره. البته همیشه استثنائاتی هم وجود داشته. مثلاً خوارج (یه گروه از مسلمانان در صدر اسلام)، به دلایلی مثل اینکه حکم سنگسار توی قرآن نیومده، باهاش مخالفت کردن.

۳.۲.۳. مبحث آیه رجم در قرآن (جدل قرآنی)

اینجا می رسیم به یکی از جنجالی ترین بخش های بحث! توی قرآن موجودی که دست ماست، هیچ آیه صریحی در مورد رجم وجود نداره. مجازات زنا توی قرآن، تازیانه (۱۰۰ ضربه شلاق) ذکر شده. اما بعضی از علمای اهل سنت، مثل عمر بن خطاب، معتقد بودن که یه آیه در مورد رجم وجود داشته که تلاوتش (یعنی خونده شدنش توی قرآن) نسخ شده، ولی حکمش باقی مونده. اونا حتی نص اون آیه ادعایی رو هم ذکر کردن:

الشیخ والشیخة اذا زنیا فارجموهما البتة (پیرمرد و پیرزن اگر زنا کردند، حتماً سنگسارشان کنید.)

این دیدگاه، هم توی بین اهل سنت و هم توی شیعه با انتقادات جدی مواجه شده. مثلاً بعضی علمای اهل سنت مثل معتزله یا باقلانی و همین طور علمای شیعه مثل آیت الله خویی، این دیدگاه رو رد کردن. دلایلشون هم اینه که:

• اولاً، اگه همچین آیه ای وجود داشت، عمر بن خطاب به خاطر حرف مردم نباید از آوردنش توی قرآن صرف نظر می کرد.
• ثانیاً، ادبیات و بلاغت این عبارت، شبیه ادبیات قرآن نیست.
• ثالثاً، پذیرش این دیدگاه یعنی ما باید قبول کنیم که آیه ای از قرآن حذف شده که پیامدش میشه تحریف قرآن؛ چیزی که علمای اسلام به شدت باهاش مخالفن.

پس با وجود این بحث ها، نکته مهم اینه که توی قرآن فعلی ما، هیچ آیه مستقیمی در مورد رجم وجود نداره و حکم رجم عمدتاً بر اساس روایات و اجماع فقهاست.

۳.۳. شرایط تحقق و اثبات زنای موجب سنگسار (احصان)

حالا می رسیم به یه بخش خیلی مهم دیگه: آیا هر زنایی منجر به سنگسار میشه؟ جواب قطعی نه هست! رجم، مجازات زنای محصنه است و این زنا شرایط خیلی سخت و خاصی داره که اثباتش رو فوق العاده دشوار می کنه.

۳.۳.۱. مفهوم و شرایط احصان

کلمه احصان یعنی چی؟ در واقع، احصان به معنای داشتن شرایط خاصی برای فرد زناکار هست که باعث میشه مجازاتش سنگسار باشه. برای اینکه فردی مُحصَن محسوب بشه، باید این شرایط رو داشته باشه:

• عاقل و بالغ بودن: فرد باید عاقل و به سن بلوغ رسیده باشه.
• آزاد بودن: برده یا کنیز نباشه.
• متأهل بودن: این مهم ترین شرطه. یعنی فرد باید همسر دائم و شرعی داشته باشه.
• داشتن همسر سالم و در دسترس: همسرش باید سالم باشه و امکان برقراری رابطه جنسی باهاش وجود داشته باشه.
• امکان برقراری رابطه جنسی با همسر در زمان وقوع زنا: یعنی فرد باید در زمان انجام زنا، به همسر خودش دسترسی داشته و قادر به برقراری رابطه جنسی با اون باشه. اگه همسرش مسافرت بوده، مریض بوده یا به هر دلیلی امکان رابطه جنسی باهاش نبوده، دیگه مُحصَن محسوب نمیشه.

اگه یکی از این شرایط وجود نداشته باشه، زنا غیرمحصنه محسوب میشه و مجازاتش (توی فقه شیعه و اهل سنت) ۱۰۰ ضربه شلاقه، نه سنگسار.

۳.۳.۲. طرق اثبات جرم

خب، حتی اگه شرایط احصان وجود داشته باشه، اثبات زنای محصنه برای اینکه به رجم منجر بشه، از اون هم سخت تره:

• شهادت: برای اثبات زنای محصنه با شهادت، چهار شاهد عادل (و حتماً مرد) لازم داریم. این چهار شاهد باید با چشم خودشون عمل زنا رو دیده باشن (و نه صرفاً مقدماتش رو) و شهادتشون هم باید کاملاً هماهنگ و بدون تناقض باشه. اینقدر این شرط سخته که عملاً توی جامعه امروزی تقریباً محاله که اتفاق بیفته.
• اقرار: راه دیگه اثبات، اقرار خود شخصه. فرد باید چهار بار، با اختیار کامل و در محضر قاضی، صراحتاً به انجام زنای محصنه اقرار کنه. اگه کمتر از چهار بار اقرار کنه یا توی اقرارش تردید یا اجباری باشه، حکم رجم جاری نمیشه.
• علم قاضی: توی بعضی نظام های قضایی اسلامی، علم قاضی هم میتونه راهی برای اثبات جرم باشه، اما این هم محدودیت های خاص خودش رو داره و نیاز به شواهد و قرائن محکمی داره که برای قاضی یقین آور باشه.

۳.۳.۳. تشریفات و موانع اجرای حکم

حتی اگه جرم اثبات بشه، باز هم یه سری تشریفات و موانع وجود داره:

• آغاز سنگ زدن: اگه جرم با شهادت شهود ثابت شده باشه، شهود باید شروع به سنگ زدن کنن. اما اگه با اقرار فرد ثابت شده باشه، حاکم شرع باید شروع کننده باشه.
• قاعده فرار از گودال: این یکی از مهم ترین و انسانی ترین قوانین توی رجمه. اگه فردی که محکوم به سنگساره، از گودال فرار کنه، حکمش لغو میشه! البته این قانون فقط وقتی اجرا میشه که جرم با اقرار خود شخص ثابت شده باشه. اگه با شهادت شهود ثابت شده باشه، دیگه فرار کردن منجر به بخشش نمیشه و باید برگردونده بشه. این نشون میده که هدف، بیشتر بازدارندگیه تا صرفاً مجازات.
• بارداری یا شیردهی: اگه زن محکوم باردار باشه یا به نوزاد کوچیکی شیر بده، اجرای حکم به تعویق میفته تا بچه اش به دنیا بیاد و شیردهی تموم بشه. این هم نشون از اهمیت حفظ جان نوزاد داره.

۴. سنگسار در عصر حاضر: اجرا، مناقشات و تحولات

بعد از این همه بحث تاریخی و فقهی، حالا بریم سراغ وضعیت سنگسار توی دنیای امروز. متاسفانه باید بگیم که این مجازات، هنوز هم توی بعضی از کشورها اجرا میشه و همین، باعث شده تا بحث های حقوق بشری زیادی در موردش راه بیفته.

۴.۱. کشورهای اجراکننده رجم

توی دنیای امروز، مجازات رجم یا سنگسار عمدتاً توی کشورهای اسلامی که قوانین شریعت رو به طور کامل اجرا می کنن، وجود داره. البته باید بدونیم که حتی توی همین کشورها هم، اجرای رجم بسیار نادره و به دلیل شرایط سخت اثبات، کمتر اتفاق می افته. با این حال، کشورهایی مثل:

• افغانستان
• نیجریه
• سودان
• سوریه
• ایران (با توضیحات بیشتر در ادامه)

هنوز این مجازات رو توی قوانینشون دارن و گاهی اوقات هم متاسفانه اجرا میشه. مثلاً ماجرای رخشانه در افغانستان توی سال ۱۳۹۴ که به جرم زنا توسط طالبان سنگسار شد و ویدیوش هم پخش شد، یکی از موارد بارز و غم انگیز اخیر بود که بازتاب جهانی زیادی پیدا کرد.

توی ایران هم، هرچند حکم رجم توی قانون مجازات اسلامی وجود داره، اما سال هاست که تلاش شده تا این حکم اجرا نشه یا به مجازات های جایگزین مثل اعدام یا حبس تبدیل بشه. سخنگوی سابق قوه قضائیه ایران هم قبلاً اعلام کرده بود که قوه قضائیه تابع شرع و قانونه، اما در عمل، اجرای این حکم به شدت محدود شده و مورد حمایت نیست.

۴.۲. انتقادات حقوق بشری به مجازات سنگسار

واضحه که مجازات سنگسار، همون طور که از شیوه اجراش پیداست، با شدیدترین انتقادات از سوی سازمان ها و فعالان حقوق بشری توی دنیا مواجه شده. این انتقادات رو میشه توی چند دسته اصلی خلاصه کرد:

۴.۲.۱. عدم تناسب جرم و مجازات

یکی از اصلی ترین انتقادات اینه که مجازات مرگ، اون هم به این شیوه دردناک، برای جرمی مثل زنا (حتی محصنه) اصلاً متناسب نیست. منتقدان میگن که زنا، بیشتر یه عمل خصوصی بین دو نفره که توی اغلب موارد آسیب مستقیم و فیزیکی به شخص دیگه ای نمی رسونه و مجازات مرگ برای اون، بیش از حد خشن و سخت گیرانه است.

۴.۲.۲. نقض کرامت انسانی و شکنجه

سازمان های بین المللی مثل سازمان ملل و عفو بین الملل، مجازات سنگسار رو به عنوان عملی وحشیانه، سبعانه و غیرانسانی معرفی می کنن. اونا معتقدن که این شیوه اعدام، مصداق شکنجه است و کرامت انسانی رو به طور کامل نقض می کنه و با هیچ کدوم از کنوانسیون های بین المللی حقوق بشر (مثل کنوانسیون منع شکنجه) سازگار نیست.

۴.۲.۳. تبعیض جنسیتی و ضعف زنان

یه انتقاد دیگه اینه که توی عمل، زن ها بیشتر از مردها قربانی این مجازات میشن. دلایل مختلفی برای این موضوع ذکر میشه، از جمله اینکه گاهی اثبات جرم تجاوز برای زنان دشوارتره و ممکنه خودشون به جای قربانی، مجرم شناخته بشن. همچنین، به خاطر وضعیت اجتماعی و فرهنگی توی بعضی جوامع، زنان بیشتر در معرض قضاوت و مجازات قرار می گیرن.

۴.۳. پاسخ ها و توجیهات فقهی به انتقادات

در مقابل این انتقادات، علمای اسلامی و فقهی هم پاسخ هایی دارن که عمدتاً بر اساس مبانی شرعی و فلسفه احکام اسلامی بنا شده:

۴.۳.۱. نقش بازدارندگی و دشواری اثبات

یه پاسخ مهم اینه که همون طور که قبلاً هم توضیح دادیم، شرایط اثبات جرم زنای محصنه برای اجرای رجم، فوق العاده سخته. اینقدر سخته که عملاً این مجازات به ندرت به اجرا درمیاد. بنابراین، هدف اصلی از وجود این حکم، بیشتر جنبه تهدید و بازدارندگیه تا اینکه بخواد واقعاً اجرا بشه. یعنی به جامعه هشدار میده که این عمل چقدر از نظر شرع ناپسنده، اما راه فرار و بخشودگی رو هم باز گذاشته.

۴.۳.۲. آثار سوء اجتماعی و اخلاقی زنا

توجیه دیگه اینه که زنا، فقط یه عمل خصوصی نیست. آثار و پیامدهای گسترده و عمیقی روی بنیان خانواده و جامعه داره. از بین رفتن بنیان خانواده، بی عفتی، بی نظمی جنسی، شیوع بیماری های مقاربتی، بحران کودکان بی هویت، و ناامنی روانی توی جامعه، همه از عواقب زنا هستن. بنابراین، شدت مجازات برای زنای محصنه، به خاطر حفظ سلامت و نظم جامعه است و تناسب با مفاسدش داره.

۴.۳.۳. ماهیت حدود الهی

آخرین و شاید بنیادین ترین پاسخ اینه که حدود شرعی، احکام الهی هستن. یعنی خداوندی که خالق انسان و آگاه به تمام ابعاد وجودی اونه، این احکام رو برای سعادت بشر وضع کرده. بنابراین، نمیشه با معیارهای صرفاً عقلانی و بشری امروز، تمام این احکام رو نقد و تغییر داد. از دیدگاه فقهی، حدود الهی برای سعادت دنیوی و اخروی جامعه ضروری هستن و تابع موازین خاص خودشون.

۴.۴. بحث بر سر تغییر یا تعلیق حکم سنگسار در فقه معاصر

در سال های اخیر، خصوصاً با بالا گرفتن بحث های حقوق بشری، توی محافل فقهی هم بحث هایی در مورد امکان تغییر، جایگزینی یا تعلیق حکم سنگسار مطرح شده. این بحث بیشتر توی فقه شیعه، ذیل مباحث مصلحت و وهن اسلام مطرح میشه.

مثلاً توی سال ۱۳۹۱، یه استفتا (سوال فقهی) از برخی مراجع تقلید شیعه پرسیده شد که آیا با توجه به اینکه اجرای سنگسار در دنیای امروز باعث خرده گیری مخالفان اسلام میشه و چهره اسلام رو خدشه دار می کنه (مفهوم وهن اسلام)، میشه حکم جایگزینی براش تعیین کرد یا تعلیقش کرد؟

پاسخ های مراجع متفاوت بود:

• آیت الله نوری همدانی و آیت الله علوی گرگانی: این دو مرجع، حکم سنگسار رو تغییرناپذیر دونستن، اما گفتن که تعیین شیوه اجرای اون بر عهده ولی فقیه (رهبر جامعه اسلامی) هست.
• آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله سبحانی: این مراجع، حکم رو در شرایط فعلی و به دلیل وهن اسلام، قابل جایگزینی با مجازات های دیگه (مثل اعدام به شیوه دیگر) اعلام کردن.
• آیت الله موسوی اردبیلی: ایشون هم گفتن سنگسار تغییرپذیر نیست، اما اگر اجرای اون برخلاف مصلحت اسلام و مسلمانان باشه، فقیه جامع الشرائط میتونه به عدم اجرای اون حکم بده.

این اختلاف نظرها نشون میده که حتی توی فقه هم، با در نظر گرفتن شرایط زمان و مکان و مصلحت اسلام، میشه بحث هایی در مورد اجرای این احکام مطرح کرد و دنبال راه حل هایی بود که هم جنبه های شرعی رعایت بشه و هم به چالش های روز دنیا پاسخ داده بشه.

جمع بندی و نتیجه گیری

خب، رسیدیم به انتهای سفرمون! همون طور که با همدیگه دیدیم، مجازات رجم یا سنگسار، یه موضوع ساده نیست. این یه مفهوم پیچیده و چندوجهی است که از دل تاریخ باستان بیرون اومده و توی ادیان مختلف، مخصوصاً اسلام و یهودیت، جایگاه خاصی پیدا کرده.

ما با هم دیدیم که این مجازات دقیقاً چیه، چطور اجرا میشه، و چقدر شرایط اثباتش توی فقه اسلام سخت گیرانه است. فهمیدیم که از یه طرف، ادله شرعی مثل روایات و اجماع فقها بر مشروعیتش تأکید دارن و از طرف دیگه، بحث های قرآنی درباره وجود آیه رجم هم همیشه داغ بوده. و البته که توی دنیای امروز، این حکم با شدیدترین انتقادات حقوق بشری مواجه شده و کشورهای زیادی اون رو غیرانسانی می دونن، در حالی که فقه اسلامی پاسخ های خاص خودش رو برای توجیهش داره.

در نهایت، مجازات رجم یا سنگسار توی تقاطع سنت های عمیق دینی، فقه پیچیده، قوانین حقوقی و چالش های حقوق بشر قرار داره. این مجازات، با تمام سختی ها و بحث هایی که ایجاد کرده، هنوز هم موضوعی برای تأمل و گفت وگوست و نحوه مواجهه جوامع اسلامی با این حکم در آینده، می تونه مسیرهای جدیدی رو توی فقه و حقوق باز کنه.