فیلم پروژه آ (Project A) جکی چان | نقد و بررسی کامل

فیلم "پروژه آ" جکی چان، یه شاهکار اکشن-کمدی هنگ کنگی محصول سال ۱۹۸۳ که جکی چان هم کارگردانیش کرده و هم توش بازی کرده، یکی از اون فیلماییه که هر طرفدار سینمای رزمی باید دیده باشه. این فیلم نه تنها پر از صحنه های مبارزه و بدلکاری های نوآورانه جکی چانه، بلکه حسابی هم خنده داره و تا همین امروز هم کلی طرفدار داره.

اگه دنبال یه فیلم پر از هیجان، خنده و یه عالمه صحنه های مبارزه نفس گیر هستی که خود جکی چان با جون و دل براش مایه گذاشته، "پروژه آ" دقیقاً همون چیزیه که می خوای. این فیلم یه بخش مهم از تاریخ سینمای هنگ کنگ و کارنامه هنری جکی چان به حساب میاد، که تونست سبک خاص "جکی چان" رو تثبیت کنه و به خیلی از فیلم های بعد از خودش هم جهت بده. این مقاله قراره یه سفر تمام و کمال به دنیای این فیلم باشه، از داستان و بازیگراش گرفته تا بدلکاری های دیوونه وارش و اینکه چطور این فیلم تونست دل این همه آدم رو به دست بیاره.

اطلاعات کلی فیلم "پروژه آ"

قبل از اینکه شیرجه بزنیم توی جزئیات داستان و نقد فیلم، بیا یه نگاهی به مشخصات کلی این اثر خارق العاده بندازیم تا یه دید کامل ازش داشته باشی. "پروژه آ" فقط یه فیلم اکشن معمولی نیست، بلکه نتیجه سال ها تجربه و نبوغ جکی چان و تیمش توی ساختن کمدی های رزمیه.

فیلم "پروژه آ" در دوران اوج سینمای اکشن هنگ کنگ ساخته شد و تونست یه استاندارد جدید برای ترکیب کمدی و هنرهای رزمی تعریف کنه. جکی چان علاوه بر کارگردانی، نقش اصلی "گروهبان ما یوه لونگ" رو هم بازی می کنه، یه افسر باانگیزه و تا حدودی کله شق از نیروی دریایی که کمر همت بسته تا دزدان دریایی رو نابود کنه. سامو هونگ در نقش "فی"، یه دزد خرده پا که بعداً به کمک "ما" میاد، حسابی درخشیده و صحنه های کمدی فوق العاده ای رو رقم میزنه. یوان بیائو هم در نقش "بازرس تین-تسو"، پسر خواهر کاپیتان چی و رقیب "ما" از پلیس خشکی، مکمل عالی برای مثلث کمدی-اکشن این فیلمه. این سه نفر، که به "برادران طلایی" معروفن، یه ترکیب بی نظیر رو روی پرده سینما به وجود آوردن که تا امروز هم نظیرش کمتر پیدا شده.

داستان فیلم "پروژه آ": مبارزه با دزدان دریایی و فساد

خودت رو ببر به اواخر قرن نوزدهم توی هنگ کنگ، جایی که دزدان دریایی حسابی جولان میدن و کشتی ها رو غارت می کنن. دولت هم که نمیتونه از پسشون بربیاد، انگار دستاش بسته شده. اینجا "گروهبان ما یوه لونگ"، با بازی جکی چان، افسر پرشور نیروی دریایی، دیگه کلافه شده از این وضعیت. اون و گروهش هر کاری می کنن که جلوی دزدی ها رو بگیرن، ولی همیشه یه جای کار میلنگه.

رقابت بین نیروی دریایی و پلیس خشکی یه چیز عادیه. اونقدر این دو گروه با هم سرشاخ میشن که توی یه صحنه کمدی و معروف، یه دعوای حسابی تو یه کافه راه میندازن. این درگیری ها همیشه با طنز خاص جکی چان همراهه و خنده رو روی لبت میاره. اما ماجرا وقتی جدی میشه که کشتی های نیروی دریایی یکی یکی منفجر میشن و "گروهبان ما" و بقیه مجبور میشن وارد پلیس خشکی بشن، اونم زیر نظر "بازرس تین-تسو" که از اول با "ما" سر لج داشته. البته "تین-تسو" هم یکی از "برادران طلایی"ه و با بازی "یوان بیائو" حسابی بانمکه.

دزدان دریایی تحت فرماندهی یه کله گنده بی رحم به اسم "سن پائو"، یه جورایی از فساد توی خود دولت و پلیس هم نفوذ کردن و این باعث میشه کار "ما" سخت تر بشه. "سن پائو" یه شخصیت شرور کلاسیکه که "دیک وِی" خیلی خوب از پس نقشش برمیاد و حسابی حرص آدمو درمیاره. وسط این همه ماجرا، "فی" با بازی "سامو هونگ"، یه دزد کوچیک و بانمک، وارد داستان میشه. اولش اون و "ما" با هم رقابت دارن، ولی کم کم با هم متحد میشن تا جلوی دزدان دریایی رو بگیرن و فساد رو ریشه کن کنن.

داستان از اینجا به بعد پر از تعقیب و گریزهای هیجان انگیز، مبارزات دیدنی و البته لحظات کمدیه که فقط از جکی چان برمیاد. "ما" و "فی" و "تین-تسو" با هم نقشه میکشن تا "سن پائو" رو پیدا کنن و بساطش رو جمع کنن. اونها مجبور میشن وارد مخفیگاه دزدان دریایی بشن و اونجاست که نبرد نهایی و حماسی فیلم شکل می گیره. نبردی که نه فقط برای نابودی دزدان دریایی، بلکه برای برقراری عدالت و پاک کردن اسم پلیس از فساده. یه جورایی، "پروژه آ" یه داستان کلاسیک "خوبی در برابر بدی" رو با چاشنی کمدی و بدلکاری های درجه یک روایت می کنه.

تحلیل عمیق: چرا "پروژه آ" یک کلاسیک است؟

خب، حالا که یه اطلاعاتی از داستان و بازیگرا گرفتیم، بیا ببینیم چرا "پروژه آ" اینقدر خاصه و چطور تونست جایگاهش رو توی تاریخ سینما پیدا کنه. این فیلم یه جورایی امضای هنری جکی چانه و هرچی ازش تعریف کنیم، کمه.

کارگردانی و دیدگاه جکی چان: ترکیب جادویی اکشن و کمدی

جکی چان توی "پروژه آ" فقط یه ستاره اکشن نیست، بلکه یه کارگردان نابغه هم هست. اون تونسته یه ترکیب استادانه از اکشن، کمدی و حتی یه رگه هایی از درام رو خلق کنه که کمتر فیلمی از پسش برمیاد. کارگردانی جکی چان توی این فیلم پر از جزئیاته. مثلاً فضای هنگ کنگ قرن نوزدهم رو خیلی خوب بازسازی کرده، از لباس ها و صحنه آرایی گرفته تا کوچکترین المان های بصری.

امضای خاص جکی چان توی صحنه های مبارزه کاملاً مشهوده: استفاده خلاقانه از محیط اطراف، پرهیز از مبارزات خشک و خشن، و اضافه کردن چاشنی کمدی به دل خطرناک ترین صحنه ها. اون نشون داد میشه هم مبارزه رو جدی گرفت و هم مخاطب رو باهاش خندوند.

بازیگران و شیمی خارق العاده: مثلث طلایی بی رقیب

مگه میشه از "پروژه آ" حرف زد و از سه کله پوک اصلیش یاد نکرد؟ جکی چان، سامو هونگ و یوان بیائو! این سه نفر که رفقای قدیمی و همکلاسی های سابق آکادمی اپرای پکن بودن، یه شیمی بی نظیر روی پرده سینما دارن که اصلاً قابل تکرار نیست. جکی چان کاریزماتیک، سامو هونگ چابک و کمدین بی رقیب، و یوان بیائو با حرکات آکروباتیک خیره کننده اش، هر کدوم پازل این تیم رو کامل می کنن.

رابطه این سه نفر توی فیلم، ترکیبی از رقابت دوستانه، شوخی های بامزه و البته وفاداری عمیقه که باعث میشه تماشاگر حسابی باهاشون ارتباط برقرار کنه. بازیگران مکمل هم مثل "دیک وِی" در نقش "سن پائو"، با بازی محکم و شرورانه خودشون، به فیلم عمق میدن و اجازه میدن ستاره های اصلی بیشتر بدرخشن. این مثلث طلایی نه تنها صحنه های اکشن رو فوق العاده میکنه، بلکه لحظات کمدی رو هم به اوج خودش میرسونه.

بدلکاری ها و صحنه های اکشن بی نظیر: جایی که جکی چان تاریخ ساز شد

اگه "پروژه آ" یه چیز داشته باشه که واقعاً از بقیه جداش کنه، اون هم بدلکاری های دیوانه وار و صحنه های اکشنشه. جکی چان توی این فیلم، مرزهای بدلکاری رو جابجا کرد و یکی از نمادین ترین صحنه های تاریخ سینما رو رقم زد:

• سقوط از برج ساعت: این صحنه احتمالاً معروف ترین بدلکاری جکی چان توی این فیلمه. اون از یه برج ساعت ۶۰ فوتی (حدود ۱۸ متری) آویزون میشه و سقوط می کنه، اونم بدون هیچ سیم یا پرده سبزی. اون این صحنه رو چند بار تکرار کرد چون از دفعه های اول راضی نبود! این صحنه هم به نوعی ادای دینی به کمدین های صامت مثل "هارولد لوید" بود که جکی چان بعدها فهمید چقدر کارش شبیه اونا بوده.
• تعقیب و گریز با دوچرخه: این سکانس یه نمونه عالی از تلفیق اکشن و کمدیه. جکی چان با یه دوچرخه توی خیابون های شلوغ هنگ کنگ تعقیب و گریز میکنه و با حرکات آکروباتیک خودش و دوچرخه، هم هیجان رو بالا میبره و هم تماشاگر رو به خنده میندازه. می گن جکی چان برای ساخت این صحنه از سکانس دوچرخه سواری فیلم E.T. الهام گرفته بود، اما بعداً متوجه شد که لازم نیست نگران شباهت های جزئی باشه، مهم اینه که مخاطب لذت ببره.
• نبرد در کافه: این سکانس مبارزه گروهی توی کافه نشون دهنده هماهنگی بالای تیم بدلکارها و جکی چانه. صحنه ای که پر از وسایل در حال پرتاب شدن، شکستن میز و صندلی ها و حرکات رزمی پیچیده اس که با یه ریتم دیوانه وار دنبال میشه.

جکی چان توی "پروژه آ" ریسک پذیری واقعی و عدم استفاده از پرده سبز یا CGI رو به یه هنر تبدیل کرد. اون نه فقط یه بازیگر، بلکه یه قهرمان بدلکاریه که جونش رو کف دستش میذاره تا تماشاگر لذت ببره.

عناصر کمدی و طنز: خنده ای که تلخی اکشن رو می گیره

کمدی توی "پروژه آ" فقط یه چاشنی نیست، بلکه بخش جدایی ناپذیری از هویت فیلمه. نوع طنزی که جکی چان استفاده می کنه، بیشتر اسلپ استیک (کمدی فیزیکی)، کمدی موقعیت و طنز بصریه. دعواهای بامزه "ما" و "تین-تسو"، ترفندهای شیطنت آمیز "فی" و البته گاف های خود "ما" توی صحنه های مبارزه، همگی باعث میشن تماشاگر از ته دل بخنده. این کمدی هوشمندانه، تنش صحنه های اکشن رو کم میکنه و اجازه میده فیلم همزمان هم هیجان انگیز باشه و هم سرگرم کننده.

موسیقی متن و فضاسازی: آوای هنگ کنگ قدیم

موسیقی متن "پروژه آ" که توسط "مایکل لای" ساخته شده، برای اولین بار توی فیلم های جکی چان از سازهای ارکسترال استفاده می کنه و حس ماجراجویی و اکشن رو حسابی تقویت می کنه. این موسیقی، همراه با طراحی صحنه و لباس دقیق که هنگ کنگ قرن نوزدهم رو به خوبی بازآفرینی کرده، یه فضای باورپذیر و دلنشین رو برای تماشاگر ایجاد می کنه و اون رو به دل داستان می بره.

موفقیت ها، جوایز و تاثیرگذاری "پروژه آ"

"پروژه آ" نه فقط از نظر هنری یه شاهکار بود، بلکه از نظر تجاری هم موفقیت های بزرگی کسب کرد و روی کارنامه جکی چان و حتی کل سینمای اکشن تاثیر زیادی گذاشت.

موفقیت در گیشه: یک پیروزی شیرین

بعد از اینکه جکی چان یه سری تلاش های ناموفق برای ورود به بازار هالیوود داشت (مثل "The Cannonball Run" و "Battle Creek Brawl")، "پروژه آ" یه بازگشت باشکوه به سینمای آسیا بود. این فیلم در هنگ کنگ نزدیک به ۱۹ میلیون دلار هنگ کنگ فروخت که رقم چشمگیری برای اون دوران بود. اما موفقیتش فقط به هنگ کنگ محدود نشد؛ در ژاپن، کره جنوبی و سایر بازارهای آسیایی هم حسابی ترکوند. حتی میگن امپراتور وقت ژاپن اونقدر این فیلم رو دوست داشت و مشتاق دیدن دنباله اش بود که جکی چان رو تشویق به ساخت "پروژه آ ۲" کرد!

به طور کلی، "پروژه آ" تونست حدود ۱۸ میلیون دلار در آسیا و اروپا بفروشه که با احتساب تورم، امروز رقم بسیار بالاتری محسوب میشه و نشون دهنده محبوبیت جهانی این فیلمه.

جوایز و افتخارات: به رسمیت شناخته شدن یک نبوغ

"پروژه آ" در چهارمین دوره جوایز فیلم هنگ کنگ (۱۹۸۵) تونست جایزه "بهترین کارگردانی اکشن" رو برای جکی چان به ارمغان بیاره که واقعاً لیاقتش رو داشت. این اولین جایزه بزرگ جکی چان برای کارگردانی اکشن بود و نشون داد که نبوغش فقط به بازیگری محدود نمیشه. جکی چان برای "بهترین بازیگر" هم نامزد شد، که این هم خودش یه افتخار بزرگی بود.

تأثیر بر سینمای اکشن و جکی چان: یک میراث ماندگار

"پروژه آ" نه تنها سبک خاص جکی چان در ترکیب اکشن و کمدی رو تثبیت کرد، بلکه یه استاندارد جدید برای فیلم های کمدی-رزمی به وجود آورد. این فیلم نشون داد که اکشن میتونه خلاقانه، خنده دار و در عین حال هیجان انگیز باشه، بدون نیاز به خونریزی زیاد یا خشونت بی رویه. خیلی از فیلم سازان و بدلکاران بعدی از "پروژه آ" الهام گرفتن و سعی کردن از این فرمول موفق استفاده کنن.

ساخت دنباله موفق "پروژه آ ۲" در سال ۱۹۸۷ هم نشون دهنده این بود که فرمول جکی چان جواب داده و مردم هنوز هم تشنه تماشای ماجراهای "گروهبان ما" هستن.

بازخورد منتقدان: تمجیدهای بین المللی

"پروژه آ" از منتقدان هم بازخوردهای مثبت زیادی گرفت. "لئونارد مالتین"، منتقد معروف، در راهنمای فیلم سالانه اش به این فیلم ۳ از ۴ ستاره داد. لس آنجلس تایمز هم حسابی از این فیلم تمجید کرد و اون رو ترکیبی موفق از اسلپ استیک و هنرهای رزمی دونست. در "راتن تومیتوز" هم این فیلم امتیاز بالای ۸۱ درصد رو داره که نشون دهنده رضایت عمومی منتقدان از این اثر جاودانه است.

نکات جالب و حقایق پشت صحنه

پشت صحنه فیلم "پروژه آ" خودش یه داستان هیجان انگیز و پر از دردسر بوده. بیا چند تا از باحال ترین و شاید عجیب ترین نکاتش رو با هم مرور کنیم:

1. چرا "پروژه آ"؟ جکی چان توی دهه ۸۰ میلادی ترجیح میداد عناوین فیلم هاش مبهم و کلی باشن، مثل "پلیس استوری" یا همین "پروژه آ". دلیلش این بود که نمی خواست قبل از اکران فیلم، همه داستان لو بره. می خواستن فیلم یه جورایی سورپرایز باشه. اول اسمش قرار بود "گشت دزدان دریایی" باشه، ولی ترسیدن که بقیه تولیدکننده های فیلم هنگ کنگی هم سریع کپی کنن و فیلم دزدان دریایی بسازن. برای همین اسم "پروژه آ" رو انتخاب کردن، که فقط یه کد بود!
2. سقوط مرگبار از برج ساعت: جکی چان خودش اعتراف کرده که برای آماده شدن برای صحنه سقوط از برج ساعت، یک هفته طول کشیده تا شجاعت لازم رو پیدا کنه. اون این صحنه رو سه بار تکرار کرد تا به نتیجه دلخواهش برسه، و البته توی همین صحنه آسیب های جدی به گردنش وارد شد. ولی خب، نتیجه اش شد یکی از به یاد ماندنی ترین بدلکاری های تاریخ سینما.
3. E.T. و دوچرخه: یه روز وسط فیلمبرداری صحنه تعقیب و گریز دوچرخه، یکی از بدلکارها به جکی چان میگه که فیلم "E.T." داره تو سینمای محلی اکران میشه. جکی چان سریع فیلمبرداری رو متوقف می کنه و میره سینما تا صحنه دوچرخه سواری آخر "E.T." رو ببینه. می خواست مطمئن بشه که صحنه خودش و "اسپیلبرگ" خیلی شبیه هم نمیشن. بعد از دیدن فیلم، به این نتیجه رسید که مخاطب بیشتر به لذت بردن از فیلم اهمیت میده تا جزئیات ریز، و با خیال راحت کار خودش رو ادامه داد.
4. بلوپرها و امضای جکی چان: جکی چان بعد از دیدن "The Cannonball Run" که توی تیتراژ پایانیش صحنه های سوتی داشت، خیلی از این ایده خوشش اومد. از "Dragon Lord" به بعد، اون همیشه صحنه های "اوت تیک" یا "بلوپر" رو توی تیتراژ پایانی فیلم هاش میذاشت. این صحنه ها که ترکیبی از لحظات کمدی و مصدومیت های واقعی تیم بدلکاری بود، خیلی زود به امضای جکی چان تبدیل شد و مخصوصاً توی ژاپن اونقدر محبوب شد که شرکت های ژاپنی توی قرارداد پخش فیلم هاش حتماً درخواست "NGs" (No Goods – صحنه های بد) رو می کردن!
5. کیتون یا جکی چان؟ خیلی از منتقدان غربی، بدلکاری های کمدی جکی چان توی "پروژه آ" رو با کمدین های صامت مثل "باستر کیتون" و "هارولد لوید" مقایسه می کردن. جکی چان بعدها اعتراف کرد که در زمان ساخت "پروژه آ" اصلاً فیلم های اونا رو ندیده بوده، چون اون موقع فیلم ها روی ویدئو در دسترس نبودن. اون میگه که خودش به طور مستقل به این سبک رسیده بود و فقط بعداً که منتقدا بهش گفتن و فیلم های کیتون رو دید، فهمید چقدر کارشون شبیه به هم بوده.
6. موسیقی ارکسترال: "پروژه آ" اولین فیلم جکی چان بود که "مایکل لای"، آهنگساز کهنه کار، برایش از موسیقی ارکسترال استفاده کرد. قبل از این، بیشتر از موسیقی های آماده یا برگرفته از فیلم های دیگه استفاده می شد. این گام بزرگی در ارتقاء کیفیت موسیقی متن فیلم های هنگ کنگی بود.

نسخه های مختلف و دسترسی برای مخاطب ایرانی

"پروژه آ" هم مثل خیلی از فیلم های معروف دیگه، توی بازارهای مختلف با اسم های متفاوتی اکران شده. مثلاً توی فیلیپین، اولش با عنوان "Mark of the Dragon" و بعداً با اسم عجیب "Superfly 2" که هیچ ربطی به فیلم اصلی "Superfly" (همون "Armour of God II" جکی چان) نداشت، دوباره منتشر شد. این جور کارها توی اون دوره خیلی رایج بود تا شاید بتونن مخاطب بیشتری جذب کنن.

برای مخاطب ایرانی هم "پروژه آ" همیشه یه فیلم خاطره انگیز بوده. خوشبختانه، این فیلم با کیفیت های مختلف مثل BluRay، 1080p و 720p در دسترس هست. نکته مهم تر اینکه، "Project A دوبله فارسی" هم موجوده که باعث میشه خیلی راحت تر و با حس نوستالژی بیشتری بشه دوباره تماشا کردش. دوبله فارسی این فیلم، مثل خیلی از فیلم های جکی چان، خودش یه ماجرای شیرین و جدیده که برای خیلی ها یادآور خاطرات دوران کودکی و نوجوانیه.

نتیجه گیری: میراث یک شاهکار اکشن-کمدی

فیلم "پروژه آ" جکی چان، بیشتر از یه فیلم، یه تکه از تاریخ سینمای اکشن-کمدیه. این فیلم نه تنها لحظات ناب اکشن و بدلکاری های فراموش نشدنی رو به ما هدیه داد، بلکه با کمدی هوشمندانه و شیمی بی نظیر "جکی چان"، "سامو هونگ" و "یوان بیائو"، تونست جای خودش رو توی قلب میلیون ها نفر پیدا کنه. "پروژه آ" نشون داد که میشه هم مرزهای بدلکاری رو جابجا کرد و هم تماشاگر رو از خنده روده‌بر کرد.

بدلکاری های نفس گیر مثل سقوط از برج ساعت یا تعقیب و گریز با دوچرخه، هنوز هم بعد از گذشت این همه سال، تازگی و هیجان خودشون رو دارن و ثابت می کنن که جکی چان واقعاً یه پدیده منحصر به فرد تو دنیای سینما بوده. این فیلم یه استاندارد طلایی برای ژانر خودش تعیین کرد و الهام بخش نسل های بعدی فیلم سازان و بدلکاران شد.

پس اگه هنوز این شاهکار رو ندیدی، یا دلت برای یه تجدید خاطره حسابی تنگ شده، حتماً "پروژه آ" رو ببین. خودت رو برای یه سفر هیجان انگیز به دل هنگ کنگ قرن نوزدهم آماده کن و لذت ببر از تماشای یکی از بهترین فیلم های جکی چان که مطمئنم تا مدت ها توی ذهنت می مونه.