نمونه عقد صلح معوض

نمونه عقد صلح معوض قراردادی است که خیلی ها سراغش می روند تا خیالشان بابت انتقال یک مال، چه ملک باشد چه ماشین یا هر چیز دیگری، راحت باشد. در این قرارداد، مثل یک معامله معمولی، چیزی می دهید و چیزی در ازایش می گیرید، اما با یک فرق بزرگ: عقد صلح معوض آنقدر محکم و پابرجاست که کمتر کسی می تواند زیرش بزند یا بهانه ای برای فسخش پیدا کند.

حتماً شنیدید که توی زندگی ما ایرانی ها، قراردادها و قول و قرارها جای خودشون رو دارند. اما گاهی وقتا یه سری از این قراردادها، مثل عقد صلح معوض، یه جورایی برگ برنده حساب می شن، مخصوصاً وقتی پای انتقال مالکیت یه مال در میونه یا می خوایم یه اختلاف قدیمی رو دوستانه حل و فصل کنیم. این قرارداد، که از اسمش هم پیداست یه جور مصالحه و توافقه که توش دو طرف چیزی رو با هم عوض می کنن، خیلی از دردسرهای آینده رو می تونه کم کنه و یه راه حل حقوقی مطمئن و منعطفه.

ببینید، تو قانون مدنی ما، عقد صلح مثل یه چاقوی سوییسی می مونه! یعنی هر جور بخوای می تونی ازش استفاده کنی و خیلی دست و بالت بازه. این عقد میتونه یه معامله باشه، می تونه یه بخشش باشه، یا حتی می تونه یه راه برای حل دعوا باشه. وقتی می گیم «معوض»، یعنی قرار نیست چیزی رو مجانی ببخشید. در واقع، شما یه مالی رو (مثلاً یه آپارتمان) به یه نفر صلح می کنید و در ازاش یه چیز دیگه (مثلاً یه مبلغ پول یا یه مال دیگه) رو از اون می گیرید. اینجوری هم اسمش صلحه، هم ماهیتش یه جور معامله.

شاید بپرسید خب چه فرقی با خرید و فروش عادی داره؟ فرقش دقیقاً تو اون پایداری و ثباتیه که صلح به قرارداد میده. تو صلح، خیلی راحت تر میشه خیارات (حق بهم زدن معامله) رو ساقط کرد و این یعنی بعداً طرفین نمی تونن به سادگی بگن من پشیمون شدم یا سرم کلاه رفته. همین ویژگیه که صلح معوض رو برای خیلی ها جذاب می کنه، چه بخوان ملکی رو منتقل کنن، چه ماشینی رو، چه حتی بخوان سهم شون از یه کسب و کار رو واگذار کنن.

عقد صلح معوض چیست؟ (تعریف حقوقی و مبانی قانونی)

خب، بیایید اول از همه ببینیم این عقد صلح معوض اصلاً چی هست و چه جایگاهی تو قانون مدنی ما داره. اگه بخوایم خیلی ساده و خودمونی بگیم، عقد صلح مثل یه پل ارتباطی می مونه که دو نفر رو به هم می رسونه تا سر یه موضوعی توافق کنن. این توافق می تونه در مورد یه معامله باشه یا حتی در مورد حل و فصل یه اختلافی که بینشون پیش اومده. ماده ۷۵۲ قانون مدنی هم میگه صلح یا می تونه جای یه عقد دیگه مثل بیع (خرید و فروش) رو بگیره، یا می تونه برای حل یه اختلافی که بین دو نفر هست، به کار بره.

وقتی صحبت از «معوض» بودن صلح میشه، یعنی تو این قرارداد چیزی در ازای چیز دیگه رد و بدل میشه. یعنی یکی از طرفین (که بهش می گیم «مصالح») مال یا حقی رو به اون یکی طرف (که بهش می گیم «متصالح») منتقل می کنه و متصالح هم در ازاش یه مبلغ پول یا یه مال دیگه رو به مصالح میده. مثلاً شما ماشینتون رو به برادرتون صلح می کنید و در ازاش، برادرتون یه مبلغی رو به شما پرداخت می کنه. اگه قرار بود چیزی در ازاش نگیرید، اون می شد «صلح غیرمعوض» یا همون «صلح مجانی» که شبیه هبه (بخشش) هست.

اصول و قواعد حاکم بر عقد صلح معوض هم خیلی جالبه. اول اینکه صلح یه عقد لازم به حساب میاد. یعنی چی؟ یعنی وقتی دو طرف پاش رو امضا کردن، دیگه هیچ کدوم نمی تونن به صورت یک طرفه و بدون رضایت اون یکی، قرارداد رو بهم بزنن، مگر اینکه حق فسخ رو از قبل تو قرارداد برای خودشون در نظر گرفته باشن. دوم اینکه، صلح خیلی منعطفه. یعنی برخلاف خیلی از قراردادهای دیگه که چارچوب های مشخصی دارند، تو صلح می تونید هر شرط و شروطی که دلتون خواست (البته اگه قانونی باشه) رو اضافه کنید و این باعث میشه صلح رو برای هر منظوری که فکرش رو بکنید، استفاده کنید. همین ویژگی هاست که نمونه عقد صلح معوض رو انقدر پرکاربرد و محبوب کرده.

ارکان و شرایط صحت عقد صلح معوض

برای اینکه یه نمونه عقد صلح معوض از نظر قانونی معتبر باشه و خدای نکرده بعداً به مشکل نخورید، باید یه سری ارکان و شرایط رو حتماً رعایت کنید. این ها مثل آجرهای اصلی ساختمون قرارداد می مونن که اگه درست چیده نشن، کل بنا کج میشه. بیایید با هم ببینیم این ارکان چی ها هستند:

طرفین قرارداد (مصالح و متصالح)

خب، هر قراردادی یه امضاکننده داره، اینجا هم دو طرف اصلی داریم: یکی «مصالح» که مال یا حقش رو صلح می کنه و اون یکی «متصالح» که اون مال یا حق رو قبول می کنه و عوضش رو میده. این دو نفر باید یه سری ویژگی های مهم داشته باشند:

• اهلیت قانونی: یعنی باید عاقل، بالغ و رشید باشند. آدم دیوانه، بچه کوچیک یا کسی که تو امور مالیش نمی تونه درست تصمیم بگیره (سفیه)، نمی تونه این قرارداد رو امضا کنه.
• قصد و رضا: یعنی هم باید قلباً بخوان که این صلح انجام بشه و هم با میل و اراده خودشون این کارو بکنن، نه با زور یا فریب.

مورد مصالحه (مورد صلح)

این همون چیزیه که قراره صلح بشه، چه ملک باشه، چه ماشین، چه سهام یا هر چیز دیگه. این مورد صلح باید چند تا ویژگی مهم داشته باشه:

• معین و معلوم بودن: یعنی باید دقیقاً مشخص باشه که چی رو داریم صلح می کنیم. نمی تونید بگید «یکی از اموال من رو صلح می کنم»! باید بگید «آپارتمان پلاک ثبتی فلان» یا «خودروی پراید مدل فلان با شماره شاسی فلان».
• قابلیت انتقال و مشروعیت: یعنی اون مال رو باید بشه از یه نفر به نفر دیگه منتقل کرد و از نظر شرع و قانون هم مشکل ساز نباشه (مثلاً نمی شه مواد مخدر رو صلح کرد!).
• مالکیت مصالح بر مورد صلح: کسی که داره مال رو صلح می کنه، باید خودش صاحب اون مال باشه. نمی تونه مال یکی دیگه رو صلح کنه، مگه اینکه از طرف اون وکالت داشته باشه.

عوض مصالحه (مال الصلح یا متصالح به)

این هم همون چیزیه که در ازای مورد صلح داده میشه، مثل پول نقد، چک، یه مال دیگه، یا حتی یه خدمت. این عوض هم باید ویژگی های زیر رو داشته باشه:

• معین و معلوم بودن: درست مثل مورد صلح، عوض هم باید دقیق و واضح باشه. بگید «مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان» یا «یک قطعه زمین در آدرس فلان».
• قابلیت تملک و مشروعیت: یعنی عوض هم باید چیزی باشه که بشه صاحبش شد و از نظر قانونی مشکلی نداشته باشه.
• عدم لزوم هم ارزی ارزش عوضین: اینجا یه فرق بزرگ با بیع داریم! تو صلح، لازم نیست ارزش مورد صلح و عوض صلح دقیقاً با هم برابر باشند. ممکنه شما یه ملک خیلی باارزش رو در ازای یه مبلغ کم صلح کنید و قانون هم گیر نمیده، مگر اینکه قصد فریب یا تدلیس باشه. همین نکته باعث میشه صلح برای خیلی از توافقات مالی، راهی عالی باشه.

مشروعیت جهت معامله

هدف و نیت اصلی از تنظیم این نمونه عقد صلح معوض هم باید قانونی و مشروع باشه. مثلاً اگه هدف از صلح، فرار از بدهی یا کلاهبرداری باشه، اون قرارداد باطله. پس حواستون باشه که نیتتون پاک و قانونی باشه.

مزایا و معایب عقد صلح معوض (چرا صلح معوض؟)

شاید با خودتون بگید، وقتی میشه یه چیزی رو خرید و فروش کرد، چرا باید سراغ عقد صلح معوض رفت؟ این سوال خیلی مهمیه و جوابش دقیقاً تو مزایای ویژه ایه که این نوع قرارداد داره. اما خب، مثل هر چیز دیگه ای، یه معایبی هم ممکنه داشته باشه. بیایید با هم یه نگاهی به این نکات بندازیم:

مزایا

1. ثبات و استحکام بیشتر:

   یکی از مهم ترین دلایلی که خیلی ها عقد صلح معوض رو انتخاب می کنن، همینه. تو صلح، خیلی راحت تر میشه حق فسخ قرارداد یا همون «خیارات» رو از طرفین گرفت. حتی خیار غبن فاحش (یعنی اینکه کسی بعداً ادعا کنه سرش کلاه رفته و معامله خیلی ناعادلانه بوده) رو هم میشه ساقط کرد. این یعنی وقتی صلح نامه امضا شد، دیگه خیال طرفین تا حد زیادی راحته که کسی نمی تونه قرارداد رو بهم بزنه و این به معامله یه ثبات و پایداری فوق العاده ای میده.

2. انعطاف پذیری بالا:

   صلح مثل یه خمیر بازیه! یعنی شما می تونید هر شرط و شروطی که دلتون خواست، توش بذارید و برای هر نوع معامله ای، حتی اونایی که تو قانون اسم مشخصی ندارن، ازش استفاده کنید. این انعطاف باعث میشه صلح برای توافقات پیچیده یا خاص، یه راه حل عالی باشه.

3. کاهش اختلافات احتمالی:

   وقتی خیارات رو از بین می برید، دیگه جایی برای بهونه گیری و فسخ قرارداد باقی نمی مونه. این خودش جلوی خیلی از دعواهای حقوقی و دلخوری های آینده رو می گیره و معامله رو قطعی تر می کنه.

4. جایگزینی مناسب برای سایر عقود:

   همونطور که گفتیم، عقد صلح معوض میتونه جای بیع (خرید و فروش)، هبه (بخشش)، یا حتی معاوضه رو بگیره. اگه نمی دونید دقیقاً کدوم عقد برای شما بهتره یا می خواید معامله ای با ثبات تر از بیع داشته باشید، صلح بهترین انتخابه.

5. کاربرد در حل و فصل دعاوی:

   اگه با کسی اختلافی دارید و نمی خواید کار به دادگاه و دعواهای طولانی بکشه، می تونید با یه صلح نامه معوض، اختلافاتتون رو دوستانه و قانونی حل کنید. اینجوری هم قضیه ختم به خیر میشه و هم از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می کنید.

معایب

راستش رو بخواهید، عقد صلح معوض معایب ذاتی خاصی نداره که بشه بهش ایراد جدی گرفت. تنها چیزی که میشه گفت، اینه که چون خیلی انعطاف پذیره، تنظیم یه قرارداد صلح خوب و کامل، نیاز به دقت و دانش حقوقی بالایی داره. اگه خودتون سررشته ای ندارید یا از یک متخصص کمک نگیرید، ممکنه شروط و نکات مهمی رو از قلم بندازید که بعداً براتون دردسرساز بشه. پس میشه گفت پیچیدگی در تنظیم، تنها نکته ای هست که باید بهش توجه کرد.

صلح معوض، مثل یه سپر دفاعی برای معاملات شماست؛ قراردادی که به معامله تون ثبات و پایداری می بخشه و راه رو بر روی هرگونه فسخ و بهانه تراشی می بنده.

تفاوت های کلیدی صلح معوض با سایر عقود مشابه

خب، تا اینجا فهمیدیم عقد صلح معوض چه جور قراردادیه و چرا انقدر پرطرفداره. اما حالا بیایید یه نگاهی بندازیم و ببینیم فرقش با بعضی از قراردادهای دیگه که شاید شبیه به نظر برسن، چیه. دونستن این تفاوت ها کمک می کنه تا بهترین انتخاب رو برای معامله تون داشته باشید.

تفاوت با بیع (خرید و فروش)

شاید فکر کنید صلح معوض همون خرید و فروشه، چون تو هر دو، پول میدید و جنس می گیرید. اما نه، اینطور نیست! بیع قوانین خیلی مشخص و سفت و سختی داره و خیارات (همون حق بهم زدن معامله) توش راحت تر اعمال میشه. مثلاً خیار غبن (زیان فاحش) تو بیع همیشه وجود داره، مگر اینکه صریحاً ساقط شده باشه. اما تو صلح، دستتون برای ساقط کردن خیارات بازتره و حتی لازم نیست ارزش مورد معامله با عوض، دقیقاً برابر باشه. تو بیع، هدف اصلی نقل و انتقال مال در ازای یه قیمت مشخصه، اما تو صلح، هدف می تونه خیلی وسیع تر باشه؛ هم می تونه جای بیع رو بگیره و هم می تونه برای حل یه اختلاف باشه. پس، صلح ثبات و پایداری بیشتری به معامله میده.

تفاوت با هبه (بخشش)

هبه یعنی بخشیدن چیزی به کسی، بدون اینکه در ازاش چیزی بگیرید (یا حداقل چیز مهمی بگیرید). یعنی نیت اصلی تو هبه، «تبرع» یا همون بخششه. مثلاً اگه پدری خونه اش رو به پسرش «هبه» کنه، معمولاً پولی در ازاش نمی گیره. اما تو صلح معوض، حتماً یه «عوض» یا یه چیزی در مقابل دریافت میشه و قصد اصلی بخشش نیست، بلکه یه نوع معامله و مصالحه است. هبه جزو عقود جایز به حساب میاد (مگر شرایط خاصی داشته باشه)، یعنی میشه اون رو بهم زد، اما صلح، همونطور که گفتیم، جزو عقود لازمه و پایداری بیشتری داره.

تفاوت با معاوضه

معاوضه هم یعنی دو تا مال رو با هم عوض کردن، بدون اینکه پول نقدی رد و بدل بشه. مثلاً یه نفر ماشینش رو با یه موتور سیکلت عوض می کنه. تو نگاه اول، صلح معوض شبیه معاوضه است چون تو هر دو مال با مال عوض میشه. اما باز هم فرق های مهمی وجود داره. معاوضه هم مثل بیع، یه عقد معین با قوانین خاص خودشه و خیارات توش وجود داره. ولی صلح معوض همون انعطاف پذیری و امکان اسقاط خیارات رو داره که اونو از معاوضه متمایز می کنه. دامنه شمول صلح هم خیلی گسترده تر از معاوضه است.

انواع کاربردها و مصادیق عقد صلح معوض

خب، تا اینجا که با عقد صلح معوض حسابی آشنا شدیم، وقتشه که ببینیم این قرارداد تو چه جاهایی به دردمون می خوره و چه کاربردهایی داره. واقعاً که این صلح معوض مثل یه آچار فرانسه تو دنیای حقوقه و میشه برای خیلی از کارها ازش استفاده کرد:

صلح معوض اموال غیرمنقول (ملک و زمین)

اگه قصد دارید یه ملک، آپارتمان، زمین، باغ یا ویلا رو منتقل کنید، صلح معوض یه گزینه خیلی مطمئنه. چرا؟ چون همونطور که گفتیم، با اسقاط خیارات، احتمال فسخ قرارداد رو تا حد زیادی کم می کنه. فرض کنید می خواید ملکتون رو به برادرتون منتقل کنید و نمی خواید بعداً مشکلی پیش بیاد. با یه صلح نامه معوض که همه خیارات توش ساقط شده، دیگه کسی نمی تونه به سادگی زیرش بزنه. البته یادتون باشه برای اموال غیرمنقول (مثل ملک) حتماً باید صلح نامه رو به صورت رسمی تو دفترخونه ثبت کنید تا از نظر قانونی کاملاً معتبر باشه.

صلح معوض اموال منقول (خودرو، سهام، لوازم منزل)

صلح معوض فقط برای ملک نیست! برای اموال منقول هم کاربرد داره. مثلاً می خواید ماشینتون رو به کسی بفروشید ولی دوست دارید قراردادش محکم تر از بیع عادی باشه. یا اگه سهامی تو یه شرکت دارید و می خواید اون رو به فردی منتقل کنید. حتی برای لوازم منزل، وجوه نقدی یا هر چیز دیگه ای که قابلیت جابجایی داره، می تونید از صلح نامه معوض استفاده کنید. اینجوری، بدون اینکه نگران فسخ های احتمالی باشید، مالکیت مال رو منتقل می کنید.

صلح سرقفلی و حق کسب و پیشه

سرقفلی و حق کسب و پیشه، از حقوق مهم تو معاملات تجاری هستند که ارزش مالی زیادی دارند اما ماهیتشون یه کم فرق داره. اگه می خواید این حقوق رو به کسی منتقل کنید، صلح معوض یه راه حل عالیه. با این کار، مالکیت این حقوق غیرمادی رو با خیال راحت و در ازای یک عوض مشخص، به نفر دیگه واگذار می کنید.

صلح در مقام تقسیم ترکه (بین ورثه)

یکی از جاهایی که خیلی صلح معوض به درد می خوره، حل اختلافات بین ورثه است. وقتی خدای نکرده کسی از دنیا میره، ممکنه سر تقسیم ارث و میراث بین ورثه اختلافاتی پیش بیاد. بجای اینکه کار به دادگاه و درگیری بکشه، ورثه می تونن با یه صلح نامه معوض، سهم خودشون رو با هم عوض کنن یا تقسیمات رو طوری انجام بدن که همه راضی باشن. اینجوری هم صمیمیت خانوادگی حفظ میشه و هم کارها سریع تر پیش میره.

صلح در مقام ادعا (برای پایان دادن به دعوای حقوقی)

اگه شما با کسی سر یه موضوعی ادعایی دارید یا توی یه دعوای حقوقی هستید و نمی خواید این کشمکش ادامه پیدا کنه، می تونید با یه صلح نامه معوض، این ادعا یا دعوا رو حل و فصل کنید. یعنی در ازای اینکه شما از ادعای خودتون دست برمی دارید، طرف مقابل هم یه چیزی رو به شما میده یا یه تعهدی رو انجام میده. اینجوری هم دوستی ها پابرجا می مونه و هم از دوندگی های دادگاهی خلاص میشید.

صلح در برابر دین (پرداخت دین در قالب صلح)

فرض کنید به کسی بدهکارید و به جای اینکه پول نقد بدید، می خواید یه مال دیگه (مثل یه ساعت ارزشمند یا یه قطعه طلا) رو بهش بدید و دینتون رو صاف کنید. اینجا هم عقد صلح معوض می تونه به کمکتون بیاد. شما مال رو در ازای بدهی تون به طرف صلح می کنید و اینجوری دینتون ادا میشه.

نکات مهم حقوقی در تنظیم عقد صلح معوض (برای جلوگیری از مشکلات آتی)

حالا که فهمیدیم عقد صلح معوض چقدر می تونه کاربردی و به درد بخور باشه، باید حواسمون باشه که چطوری یه قرارداد درست و حسابی تنظیم کنیم تا بعداً دچار مشکل نشیم. چون این قرارداد خیلی منعطفه، اگه دقیق و حساب شده نوشته نشه، ممکنه دردسر درست کنه. پس این نکات رو حتماً آویزه گوشتون کنید:

• دقت در مشخصات طرفین:

  اولین قدم اینه که مشخصات مصالح و متصالح رو کامل و صحیح بنویسید. نام و نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، نشانی دقیق و کد پستی، همه و همه باید بدون غلط و کم و کاست توی قرارداد ذکر بشن. این کار جلوی هرگونه ابهام یا سوءتفاهم در آینده رو می گیره.

• توصیف دقیق مورد صلح و عوض صلح:

  اگه مورد صلح ملکه، حتماً پلاک ثبتی، بخش ثبتی، مساحت، حدود اربعه و آدرس دقیقش رو بنویسید. اگه خودروئه، نوع، مدل، رنگ، شماره شاسی و موتور و پلاک رو ذکر کنید. در مورد عوض صلح هم همینطوره. اگه پوله، مبلغ رو هم به عدد و هم به حروف بنویسید. اگه ماله، مشخصات دقیقش رو قید کنید. هرچی جزئیات بیشتر و دقیق تر باشه، بهتره. ابهام، یعنی زمینه ساز دعوا.

• نحوه پرداخت یا انتقال عوض:

  توی قرارداد صلح معوض، حتماً مشخص کنید که عوض صلح چطور و کی پرداخت میشه. مثلاً «مبلغ X تومان طی Y فقره چک به شماره های … در تاریخ های … پرداخت خواهد شد.» یا «انتقال سند ملک در تاریخ … انجام می شود و مبلغ … ریال به صورت نقدی در زمان امضای سند رسمی پرداخت می گردد.» زمان بندی و شیوه های پرداخت (چک، نقدی، اقساط) رو روشن و شفاف بنویسید.

• شرایط و شروط ضمن عقد:

  این بخش قلب قرارداد شماست! هر توافقی که بینتون هست، هر تضمینی که می خواید از طرف مقابل بگیرید، باید اینجا نوشته بشه. مثلاً مصالح تعهد بده که ملکش بدهی نداره، رهن نیست، بازداشت نیست. یا متصالح تعهد بده که اگه چک هاش پاس نشد، وجه التزام (جریمه) پرداخت کنه. حتی زمان تحویل مال، مسئولیت عیوب احتمالی، همه اینا رو می تونید به عنوان شرط ضمن عقد بیارید.

• مسئله خیارات:

  یادتونه گفتیم عقد صلح معوض به خاطر اسقاط خیارات محکمه؟ پس حتماً این موضوع رو صریحاً تو قرارداد ذکر کنید. بنویسید «کافه (تمام) خیارات از جمله خیار غبن فاحش به هر درجه ای که باشد، از طرفین ساقط گردید.» این جمله طلایی، جلوی خیلی از دردسرهای آینده رو می گیره.

• تعیین مرجع حل اختلاف:

  امیدواریم هیچ وقت کارتون به اینجا نرسه، اما همیشه باید برای روز مبادا آماده بود. تو قرارداد مشخص کنید که اگه اختلافی پیش اومد، کجا حل و فصل بشه. می تونید دادگاه صالح (مثلاً دادگاه محل وقوع ملک) رو تعیین کنید یا حتی یه داور مرضی الطرفین (کسی که هر دو طرف قبولش دارند) رو برای حل اختلاف مشخص کنید.

• اهمیت حضور شهود:

  هرچند عقد صلح با امضای طرفین معتبره، اما حضور و امضای دو نفر شاهد زیر قرارداد، به عنوان گواه بر صحت و انجام معامله، خیلی می تونه کمک کننده باشه و سندیت قرارداد رو بیشتر می کنه.

• لزوم مشاوره با وکیل یا کارشناس حقوقی:

  مهم ترین نکته از همه! نمونه عقد صلح معوض، با همه سادگی اش، پیچیدگی های خاص خودش رو داره. کوچکترین اشتباه یا از قلم افتادن یه نکته، می تونه بعدها براتون گرون تموم بشه. پس حتماً قبل از تنظیم و امضای این قرارداد، با یه وکیل یا کارشناس حقوقی متخصص تو زمینه قراردادها مشورت کنید. اونها می تونن بهترین شکل قرارداد رو برای شما تنظیم کنن و همه جوانب رو در نظر بگیرن. اینجوری با خیال راحت و با سندیت کامل، معامله تون رو انجام می دید.

نمونه متن کامل عقد صلح معوض

خب، رسیدیم به بخش جذاب و کاربردی مقاله! بعد از این همه توضیح و گپ و گفت، حالا وقتشه که دو تا نمونه عقد صلح معوض رو با هم ببینیم. یکی برای اموال غیرمنقول (مثل ملک) و یکی هم برای اموال منقول (مثل خودرو). این نمونه ها بهتون کمک می کنن تا یه دید کلی از ساختار و محتوای این قراردادها پیدا کنید و اگه خواستید، با کمک یک متخصص، ازشون برای تنظیم قرارداد خودتون استفاده کنید. یادتون باشه اینا فقط یه نمونه اند و باید با توجه به شرایط خاص خودتون تغییر کنن.

همونطور که تو بریف گفته شده، این قراردادها در قالب فایل Word و PDF هم آماده دانلود هستند تا کارتون راحت تر باشه. (میتونید با کلیک روی لینک های زیر، این فایل ها رو دانلود کنید.)

7.1. نمونه عقد صلح معوض مال غیرمنقول (برای آپارتمان/زمین)

این نمونه برای زمانیه که می خواید یه ملک (مثلاً آپارتمان، زمین یا ویلا) رو از طریق صلح معوض منتقل کنید.

بسم الله الرحمن الرحیم
نمونه عقد صلح معوض (اموال غیرمنقول)

تاریخ تنظیم: .......................................
محل تنظیم: .......................................

ماده 1: طرفین قرارداد
1-1- مصالح:
آقا/خانم ........................................ فرزند ........................................
شماره ملی: ........................................ شماره شناسنامه: ........................................
تاریخ تولد: ........................................ نشانی دقیق: ........................................
کد پستی: ........................................ شماره تماس: ........................................

1-2- متصالح:
آقا/خانم ........................................ فرزند ........................................
شماره ملی: ........................................ شماره شناسنامه: ........................................
تاریخ تولد: ........................................ نشانی دقیق: ........................................
کد پستی: ........................................ شماره تماس: ........................................

ماده 2: مورد صلح
شش دانگ یک دستگاه ............................ (مثلاً: آپارتمان مسکونی / قطعه زمین)
واقع در: ........................................................................................ (آدرس دقیق ملک)
دارای پلاک ثبتی شماره ........................ فرعی از ........................ اصلی
واقع در بخش ........................ ثبتی شهرستان ........................
به مساحت ........................ متر مربع (برابر با سند مالکیت شماره ........................ مورخ ........................ صادره از دفترخانه ........................ شهرستان ........................)
با تمامی توابع، لواحق، منضمات، حقوق ارتفاقی و انتفاعی و انشعابات آب، برق، گاز و تلفن مربوطه که طبق سند مالکیت و یا عرف محل، متعلق به مورد صلح می باشد. (در صورت وجود: مشخصات پارکینگ و انباری: پارکینگ شماره .................... و انباری شماره .................... در طبقه ....................)
حدود اربعه مورد صلح: (برابر سند مالکیت)
شمالاً: ........................................
شرقاً: ........................................
جنوباً: ........................................
غرباً: ........................................
توضیح: مصالح اقرار نمود که ملک فوق الذکر در مالکیت بلامنازع ایشان بوده و هیچ گونه رهن، بازداشت، وثیقه، حق شخص ثالث یا معارضه حقوقی دیگری ندارد.

ماده 3: عوض صلح
عوض صلح و ما به ازای انتقال مالکیت مورد صلح فوق الذکر، مبلغ ........................................ ریال (معادل ........................................ تومان) معادل (........................................ ریال به حروف) می باشد که به شرح ذیل به مصالح پرداخت می گردد:
3-1- مبلغ ........................ ریال (....................... تومان) نقداً در زمان امضای این صلح نامه به مصالح پرداخت و مصالح با امضای ذیل این قرارداد، اقرار به دریافت آن نمود.
3-2- باقیمانده مبلغ به میزان ........................ ریال (....................... تومان) طی ........................ فقره چک بانکی/سفته به شرح زیر به مصالح پرداخت خواهد شد:
    - چک/سفته شماره ........................ به مبلغ ........................ ریال، عهده بانک ........................ شعبه ........................ به تاریخ ........................
    - چک/سفته شماره ........................ به مبلغ ........................ ریال، عهده بانک ........................ شعبه ........................ به تاریخ ........................
(در صورت انتقال مال به عنوان عوض: یک دستگاه ........................ با مشخصات کامل ........................ که متصالح متعهد به انتقال آن به نام مصالح در تاریخ ........................ می باشد.)

ماده 4: شروط و تعهدات طرفین
4-1- مصالح متعهد می گردد ظرف حداکثر ........................ روز کاری از تاریخ امضای این صلح نامه، کلیه مدارک لازم جهت انتقال رسمی سند مالکیت مورد صلح به نام متصالح را فراهم نموده و در دفترخانه اسناد رسمی شماره ........................ شهرستان ........................ حاضر و نسبت به انتقال سند اقدام نماید. هزینه نقل و انتقال سند (شامل مالیات و عوارض و حق الثبت) بر عهده ........................ (مصالح/متصالح/به نسبت مساوی) می باشد.
4-2- مصالح تضمین می نماید که مورد صلح هیچ گونه بدهی اعم از دارایی، شهرداری، عوارض و غیره تا تاریخ تنظیم سند رسمی ندارد و در صورت کشف خلاف آن، مسئولیت پرداخت به عهده مصالح می باشد.
4-3- متصالح متعهد می گردد که عوض صلح را مطابق با مفاد ماده 3 این قرارداد و در مواعد مقرر به مصالح پرداخت/منتقل نماید. در صورت عدم پرداخت هر یک از اقساط یا عدم انتقال مال الصلح در موعد مقرر، متصالح ملزم به پرداخت وجه التزام روزانه به مبلغ ........................ ریال به مصالح خواهد بود.
4-4- طرفین توافق نمودند که کلیه هزینه های مربوط به این صلح نامه از جمله حق التحریر دفترخانه ........................ (بر عهده مصالح/متصالح/به نسبت مساوی) می باشد.
4-5- تحویل مورد صلح و تصرف کامل به متصالح در تاریخ ........................ همزمان با انتقال رسمی سند صورت می گیرد.

ماده 5: اسقاط کافه خیارات
با امضای این قرارداد، مصالح و متصالح، کافه خیارات قانونی از جمله خیار غبن (به هر درجه ای که باشد)، خیار تدلیس، خیار عیب، خیار رؤیت و سایر خیارات را از خود ساقط نمودند و هیچ یک حق فسخ یکجانبه این قرارداد را تحت هیچ عنوانی ندارند.

ماده 6: مرجع حل اختلاف
در صورت بروز هرگونه اختلاف در تفسیر یا اجرای مفاد این صلح نامه، ابتدا طرفین تلاش می کنند از طریق مذاکره مسالمت آمیز اختلاف را حل و فصل نمایند. در صورت عدم حصول توافق، مرجع صالح جهت رسیدگی به اختلافات، دادگاه های عمومی شهرستان ........................ می باشد.

ماده 7: نسخ قرارداد
این قرارداد در ........................ (مثلاً سه) نسخه متحدالمتن و متحدالاعتبار تنظیم گردید که یک نسخه در اختیار مصالح، یک نسخه در اختیار متصالح و یک نسخه نزد شهود/دفترخانه باقی می ماند.

امضاء مصالح: ........................................
امضاء متصالح: ........................................

شاهد اول: ........................................ (نام و نام خانوادگی، شماره ملی، امضاء)
شاهد دوم: ........................................ (نام و نام خانوادگی، شماره ملی، امضاء)

(دانلود نمونه قرارداد صلح معوض مال غیرمنقول در فرمت Word و PDF در این بخش امکان پذیر است.)

7.2. نمونه عقد صلح معوض مال منقول (برای خودرو/سهام)

این نمونه برای انتقال اموال منقول مثل خودرو، سهام، لوازم با ارزش یا حتی وجوه نقدیه.

بسم الله الرحمن الرحیم
نمونه عقد صلح معوض (اموال منقول)

تاریخ تنظیم: ........................................
محل تنظیم: ........................................

ماده 1: طرفین قرارداد
1-1- مصالح:
آقا/خانم ........................................ فرزند ........................................
شماره ملی: ........................................ شماره شناسنامه: ........................................
تاریخ تولد: ........................................ نشانی دقیق: ........................................
کد پستی: ........................................ شماره تماس: ........................................

1-2- متصالح:
آقا/خانم ........................................ فرزند ........................................
شماره ملی: ........................................ شماره شناسنامه: ........................................
تاریخ تولد: ........................................ نشانی دقیق: ........................................
کد پستی: ........................................ شماره تماس: ........................................

ماده 2: مورد صلح
شش دانگ یک دستگاه خودروی ........................ (مثلاً: سواری پراید)
مدل: ........................ رنگ: ........................
شماره شاسی: ........................ شماره موتور: ........................
شماره پلاک: ........................
(در صورت سهام: تعداد ........................ سهم از سهام شرکت ........................ (سهامی خاص/عام) به شماره ثبت ........................)
که مالکیت آن تماماً متعلق به مصالح بوده و هیچ گونه رهن، بازداشت، وثیقه یا حق شخص ثالثی بر آن مترتب نیست.

ماده 3: عوض صلح
عوض صلح و ما به ازای انتقال مالکیت مورد صلح فوق الذکر، مبلغ ........................................ ریال (معادل ........................................ تومان) معادل (........................................ ریال به حروف) می باشد که به شرح ذیل به مصالح پرداخت می گردد:
3-1- مبلغ ........................ ریال (....................... تومان) نقداً در زمان امضای این صلح نامه به مصالح پرداخت و مصالح با امضای ذیل این قرارداد، اقرار به دریافت آن نمود.
3-2- باقیمانده مبلغ به میزان ........................ ریال (....................... تومان) طی ........................ فقره چک بانکی/سفته به شرح زیر به مصالح پرداخت خواهد شد:
    - چک/سفته شماره ........................ به مبلغ ........................ ریال، عهده بانک ........................ شعبه ........................ به تاریخ ........................
    - چک/سفته شماره ........................ به مبلغ ........................ ریال، عهده بانک ........................ شعبه ........................ به تاریخ ........................
(در صورت انتقال مال به عنوان عوض: یک دستگاه ........................ با مشخصات کامل ........................ که متصالح متعهد به انتقال آن به نام مصالح در تاریخ ........................ می باشد.)

ماده 4: شروط و تعهدات طرفین
4-1- مصالح متعهد می گردد ظرف حداکثر ........................ روز کاری از تاریخ امضای این صلح نامه، کلیه مدارک لازم جهت انتقال سند (مثلاً: سند قطعی خودرو در دفاتر اسناد رسمی / برگه سهام به نام متصالح) را فراهم نموده و نسبت به انتقال آن اقدام نماید. هزینه های نقل و انتقال بر عهده ........................ (مصالح/متصالح/به نسبت مساوی) می باشد.
4-2- مصالح تضمین می نماید که مورد صلح هیچ گونه بدهی (مانند جریمه رانندگی، خلافی و عوارض شهرداری برای خودرو) تا تاریخ تنظیم سند رسمی/انتقال قطعی ندارد و در صورت کشف خلاف آن، مسئولیت پرداخت به عهده مصالح می باشد.
4-3- متصالح متعهد می گردد که عوض صلح را مطابق با مفاد ماده 3 این قرارداد و در مواعد مقرر به مصالح پرداخت/منتقل نماید. در صورت عدم پرداخت هر یک از اقساط یا عدم انتقال مال الصلح در موعد مقرر، متصالح ملزم به پرداخت وجه التزام روزانه به مبلغ ........................ ریال به مصالح خواهد بود.
4-4- تحویل مورد صلح و تصرف کامل به متصالح در تاریخ ........................ همزمان با انتقال رسمی سند صورت می گیرد.

ماده 5: اسقاط کافه خیارات
با امضای این قرارداد، مصالح و متصالح، کافه خیارات قانونی از جمله خیار غبن (به هر درجه ای که باشد)، خیار تدلیس، خیار عیب، خیار رؤیت و سایر خیارات را از خود ساقط نمودند و هیچ یک حق فسخ یکجانبه این قرارداد را تحت هیچ عنوانی ندارند.

ماده 6: مرجع حل اختلاف
در صورت بروز هرگونه اختلاف در تفسیر یا اجرای مفاد این صلح نامه، ابتدا طرفین تلاش می کنند از طریق مذاکره مسالمت آمیز اختلاف را حل و فصل نمایند. در صورت عدم حصول توافق، مرجع صالح جهت رسیدگی به اختلافات، دادگاه های عمومی شهرستان ........................ می باشد.

ماده 7: نسخ قرارداد
این قرارداد در ........................ (مثلاً سه) نسخه متحدالمتن و متحدالاعتبار تنظیم گردید که یک نسخه در اختیار مصالح، یک نسخه در اختیار متصالح و یک نسخه نزد شهود باقی می ماند.

امضاء مصالح: ........................................
امضاء متصالح: ........................................

شاهد اول: ........................................ (نام و نام خانوادگی، شماره ملی، امضاء)
شاهد دوم: ........................................ (نام و نام خانوادگی، شماره ملی، امضاء)

(دانلود نمونه قرارداد صلح معوض مال منقول در فرمت Word و PDF در این بخش امکان پذیر است.)

مدارک مورد نیاز برای تنظیم و ثبت عقد صلح معوض

برای اینکه بتونید یه عقد صلح معوض رو بدون دردسر تنظیم و ثبت کنید، باید یه سری مدارک رو از قبل آماده داشته باشید. این مدارک مثل قطعات پازل می مونن که اگه یکی شون نباشه، کارتون لنگ می مونه. پس حواستون باشه که همه این ها رو قبل از مراجعه به دفترخونه یا وکیل، جمع و جور کنید:

• مدارک هویتی طرفین:

  شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی) هر دو طرف (مصالح و متصالح) حتماً لازمه. اگه یکی از طرفین وکیل یا نماینده قانونی داره، وکالت نامه معتبر یا مدارک اثبات نمایندگی هم باید باشه.

• مدارک مالکیت مورد صلح:

  این خیلی مهمه! اگه دارید ملک صلح می کنید، اصل سند رسمی ملک (سند تک برگ یا منگوله دار) رو باید داشته باشید. اگه خودروئه، برگ سبز و کارت ماشین و سند کمپانی لازمه. برای سهام، گواهی سهام یا مدارک مربوط به مالکیت سهام رو باید ارائه بدید. در کل، هر چیزی که ثابت کنه شما مالک اون مالی هستید که دارید صلح می کنید.

• مستندات مربوط به عوض صلح:

  اگه عوض صلح پوله، نیازی به مدرک خاصی نیست، مگر اینکه بخواید رسید پرداخت های بانکی رو ارائه بدید. اما اگه عوض صلح هم یه ماله (مثلاً زمین یا خودروی دیگه)، مدارک مالکیت اون مال هم باید آماده باشه.

• استعلامات لازم:

  برای اموال غیرمنقول (ملک)، باید از اداره ثبت اسناد و املاک استعلامات لازم (مثل استعلام وضعیت ثبتی ملک، بدهی های احتمالی) گرفته بشه تا مطمئن بشید ملک هیچ مشکلی نداره. برای خودرو هم استعلام خلافی و عوارض سالیانه لازمه.

• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل):

  اگه یکی از طرفین یا هر دو، وکیل گرفتن تا کارهاشون رو انجام بده، وکالت نامه رسمی و معتبر وکیل باید همراه باشه.

هزینه تنظیم عقد صلح معوض

یکی از سوالاتی که همیشه پیش میاد، اینه که تنظیم عقد صلح معوض چقدر هزینه داره. راستش رو بخواهید، نمی تونیم یه عدد ثابت بگیم، چون این هزینه به چند تا عامل بستگی داره:

• هزینه های مربوط به دفترخانه اسناد رسمی:

  اگه صلح نامه شما به صورت رسمی (مثلاً برای ملک) تو دفترخونه تنظیم و ثبت میشه، باید هزینه هایی مثل حق الثبت (که به دولت پرداخت میشه) و حق التحریر (که هزینه دفترخونه است) رو پرداخت کنید. این هزینه ها معمولاً بر اساس ارزش مال مورد صلح محاسبه میشن.

• هزینه مشاوره و حق الوکاله وکیل:

  اگه برای تنظیم قرارداد یا مشورت، از خدمات وکیل یا کارشناس حقوقی استفاده می کنید، باید حق الوکاله یا حق المشاوره اونها رو هم پرداخت کنید. این هزینه بسته به پیچیدگی قرارداد و میزان کار وکیل، متفاوته.

• مالیات بر انتقال:

  در بعضی موارد، انتقال مال از طریق صلح معوض هم مشمول مالیات میشه، مثل مالیات بر نقل و انتقال ملک یا مالیات بر ارث (در صورتی که صلح در مقام ارث و تقسیم ترکه باشه). البته تو صلح ممکنه میزان مالیات با بیع فرق داشته باشه و معمولاً کمتره، اما این هم باید در نظر گرفته بشه.

---

سوالات متداول

آیا صلح معوض قابل فسخ است؟

همانطور که گفتیم، صلح معوض یک عقد لازم است و به طور کلی قابل فسخ نیست، مگر اینکه در خود قرارداد حق فسخی برای یکی از طرفین یا هر دو گنجانده شده باشد. همچنین، اگر طرفین کافه خیارات را (حتی خیار غبن فاحش) از خود ساقط کرده باشند، فسخ آن تقریباً غیرممکن خواهد بود.

آیا صلح معوض حتماً باید رسمی باشد؟

برای اموال غیرمنقول (مانند ملک و زمین)، صلح معوض حتماً باید در دفترخانه اسناد رسمی ثبت شود تا از نظر قانونی معتبر و قابل استناد باشد. اما برای اموال منقول (مانند خودرو یا سهام)، صلح نامه می تواند به صورت عادی (دست نویس) هم تنظیم شود، ولی برای اطمینان بیشتر و جلوگیری از اختلافات آتی، توصیه می شود که آن را نیز به صورت رسمی ثبت کنید.

آیا صلح معوض مشمول مالیات می شود؟

بله، در برخی موارد عقد صلح معوض نیز مشمول مالیات می شود، به ویژه در مورد اموال غیرمنقول. مالیات بر نقل و انتقال املاک یکی از این موارد است. البته میزان و نوع مالیات بسته به ماهیت مال مورد صلح و قوانین مالیاتی مربوطه متفاوت است.

آیا صلح معوض به ارث می رسد؟

خیر، صلح معوض به معنای انتقال قطعی مالکیت یک مال از مصالح به متصالح در زمان حیات مصالح است. بنابراین، مالی که از طریق صلح معوض منتقل شده، دیگر جزء ترکه (ارث) مصالح محسوب نمی شود و به وراث او نمی رسد، زیرا در زمان فوت او، مالکیت آن مال به متصالح منتقل شده است.

تفاوت صلح عمری و صلح معوض چیست؟

در صلح معوض، مالکیت مال به طور کامل و قطعی در ازای یک عوض (مال یا وجه نقد) به متصالح منتقل می شود و مصالح دیگر هیچ حقی بر آن مال ندارد. اما در صلح عمری، مصالح مال را به متصالح صلح می کند، اما حق استفاده یا منافع آن مال را برای مدت معینی (مثلاً تا زمان حیات خود یا شخص دیگر) برای خودش یا شخص ثالثی نگه می دارد. در واقع، مالکیت منتقل می شود اما حق بهره برداری نه. همچنین صلح عمری معمولاً مجانی است، در حالی که صلح معوض حتماً عوض دارد.

نتیجه گیری

بالاخره به انتهای این مسیر رسیدیم. تو این مقاله، حسابی با نمونه عقد صلح معوض و ریز و درشتش آشنا شدیم. دیدیم که این قرارداد چقدر می تونه تو معاملات و حل و فصل اختلافات، یه ابزار قدرتمند و کارآمد باشه. از استحکام و پایداریش گفتیم، از انعطاف پذیری بی نظیرش که باعث میشه برای هر هدفی بشه ازش استفاده کرد، و از تفاوت هاش با سایر عقود مثل بیع و هبه.

حالا می دونید که صلح معوض فقط یه اسم نیست، یه راه حل حقوقیه که می تونه خیلی از دغدغه هاتون رو از بین ببره و معامله هاتون رو محکم و بدون حاشیه کنه. چه قصد انتقال یه آپارتمان رو داشته باشید، چه بخواید ماشینی رو جابجا کنید، یا حتی اگه تو تقسیم ارث و میراث بین ورثه اختلافی پیش اومده باشه، صلح معوض می تونه یه گزینه عالی باشه.

اما یه نکته رو هیچ وقت یادتون نره: هرچقدر هم که یه قرارداد ساده به نظر بیاد، جزئیات حقوقی خودش رو داره. اگه همین نمونه عقد صلح معوض رو هم بدون دقت و مشورت با یه متخصص تنظیم کنید، ممکنه همون مزایایی که ازش انتظار داشتید، به ضررتون تموم بشه. پس حتماً، تکرار می کنم حتماً قبل از هر اقدامی، با یه وکیل یا کارشناس حقوقی مجرب مشورت کنید. این مشاوره، مثل یه سرمایه گذاری برای آینده معامله تونه.

اگه نیاز به نمونه های آماده قرارداد داشتید، می تونید همین حالا فایل های Word و PDF نمونه عقد صلح معوض رو که تو بخش مربوطه قرار دادیم، دانلود کنید. و اگه سوالی براتون پیش اومده یا نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، تیم ما آماده ارائه مشاوره حقوقی تخصصی به شماست تا با خیال راحت و قدم های محکم، مسیر حقوقی تون رو طی کنید.