موسویان: مذاکرات ایران با اروپای منهای آمریکا به نتیجه نمی رسد/ اروپا توان رفع تحریم های ایران را ندارد

به گزارش فیچینو در مقاله موسویان در بولتن دانشمندان هسته ای آمریکا آمده است:

 هفته گذشته هشت هفته قبل از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید آژانس بین المللی انرژی اتمی قطعنامه ای را که توسط بریتانیا فرانسه و آلمان پیشنهاد شده بود تصویب کرد. این قطعنامه از مدیر کل آژانس می خواهد تا بهار ۱۴۰۴ ارزیابی ای «جامع و به روز» از فعالیت های هسته ای ایران ارائه دهد تا مبنایی برای ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل فراهم شود و در نتیجه بازگشت تحریم های شورای امنیت پیش از فیچینو ۱۴۰۴ زمانی که پرونده برجام در شورای امنیت سازمان ملل باید بسته شود اجرایی گردد.

در پاسخ ایران مجموعه ای از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته را به بهره برداری رسانده است که توانایی آن در غنی سازی اورانیوم را گسترش می دهد. در عین حال ایران اطمینان داد که همچون گذشته همکاری فنی و نظارتی با آژانس بین المللی انرژی اتمی را در چارچوب موافقتنامه پادمان ادامه خواهد داد یعنی ایران از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای خارج نخواهد شد. با این حال ایران و سه کشور اروپایی توافق کردند که روز جمعه در ژنو مذاکراتی برگزار کنند تا به راه حلی ممکن برای بن بست هسته ای ایران دست یابند. ایالات متحده از مشارکت در این مذاکرات امتناع کرده است.

بیست سال پیش من سخنگوی تیم هسته ای ایران بودم که از فیچینو ۱۳۸۲ مذاکرات با سه کشور اروپایی آغاز شد. تا بهار ۱۳۸۴ مذاکرات هسته ای ایران و سه کشور اروپایی به توافق نهایی نزدیک شده بود اما دولت جورج بوش از طریق بریتانیا توافق را وتو کرد زیرا این توافق به ایران اجازه می داد که برنامه غنی سازی محدود اورانیوم خود را ادامه دهد. جک استراو وزیر خارجه وقت انگلیس گفت: بدون مداخله آمریکا ما می توانستیم واقعاً پرونده هسته ای ایران را در سال ۱۳۸۴ حل کنیم و احتمالاً به دلیل شکست مذاکرات رئیس جمهور احمدی نژاد را هم نداشتیم. بعد از شکست مذاکرات هسته ای احمدی نژاد یک اصول گرا بعد خاتمی اصلاح طلب رئیس جمهور شد.

پس از پیروزی احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ ایران برنامه غنی سازی خود را از سر گرفت و آژانس بین المللی انرژی اتمی پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داد که منجر به تصویب چندین قطعنامه تحریمی علیه ایران شد. در پاسخ ایران هم میزان غنی سازی خود را افزایش داد و هم سطح غنی سازی اورانیوم را بالاتر برد. تا سال ۱۳۹۴ ایران قادر بود در عرض دو ماه مقدار کافی اورانیوم با درجه تسلیحاتی برای ساخت یک بمب هسته ای تولید کند. هم ایران و هم آمریکا خود را در موقعیتی باخت – باخت می دیدند؛ لذا در سال ۱۳۹۲ وارد مذاکرات مستقیم شدند و در نهایت به توافق برجام در سال ۱۳۹۴ منجر شد که پروتکل های بازرسی سختگیرانه ای را بر تأسیسات هسته ای ایران اعمال کرد و زمان گریز ایران برای ساخت بمب را به حدود ۱۲ ماه افزایش داد.

پس از آنکه رئیس جمهور ترامپ ایالات متحده را از توافق هسته ای ایران خارج کرد رئیس جمهور بایدن این خروج را به موضوعی در کمپین انتخاباتی آمریکا درسال ۱۳۹۹ تبدیل کرد. او گفت: «پنج سال پیش دیپلماسی تحت رهبری آمریکا توافقی را به دست آورد که تضمین می کرد ایران حداقل یک سال زمان لازم دارد تا مقدار کافی مواد شکافت پذیر برای یک بمب تولید کند. حالا -به دلیل اینکه ترامپ ایران را از تعهداتش تحت توافق هسته ای معاف کرد- زمان گریز تهران به چند ماه کاهش یافته است». اخیراً بایدن هشدار داد که اگر ایران بمب هسته ای را به دست آورد عربستان سعودی ترکیه و مصر نیز پیروی خواهند کرد.

اخیرا جان کری وزیر خارجه وقت آمریکا نیز گفته: «این توافق قوی ترین توافق هسته ای بود که ایالات متحده از دهه ۱۹۵۰ تاکنون امضا کرده است». ایران به مدت سه سال به طور کامل به تعهدات خود تحت برجام پایبند بود تا اینکه ترامپ از توافق خارج شد. این امر منجر به یک سری تحریم های تازه از سوی غرب و افزایش سطح غنی سازی از سوی ایران شد. از سال ۱۳۹۷ به بعد ایالات متحده و متحدانش هزاران تحریم علیه ایران اعمال کرده اند و در پاسخ ایران به یک کشور در «آستانه ای تسلیحات هسته ای» تبدیل شده است.

زمانی که ترامپ در سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شد اروپا تلاش کرد تا توافق را اجرا کند اما به دلیل تحریم های ثانویه ایالات متحده علیه شرکت های خارجی که با ایران تجارت می کردند نتوانست این کار را انجام دهد. اکنون به دلیل اینکه ایران در مسائل مختلف به سمت روسیه و چین رفته است موضع غرب علیه ایران حتی خصمانه تر شده است.

اروپا در تلاش است تا مذاکرات هسته ای با ایران را احیاء کند اما به دلیل از دست دادن امتیازات قبلی خود بر ایران احتمالاً این مذاکرات به دلایل پنج گانه ذیل شکست خواهد خورد:

در سال ۱۳۸۲ اروپا روابط اقتصادی گسترده ای با ایران داشت اما به دلیل تحریم های ثانویه ایالات متحده این روابط به چین منتقل شده است.

عمان و قطر در سال های اخیر نقش میانجی گری بین ایران و ایالات متحده را به عهده گرفته اند و این امر موقعیت اروپا را بیشتر تضعیف کرده است.

اتحادیه اروپا در داخل خود دچار بحران سیاسی است.

در قالب برجام ایران و به دلیل رفع تحریم ها پذیرای قوی ترین مکانیسم های راستی آزمایی و شفافیت در تاریخ عدم گسترش تسلیحات هسته ای شد. اما اکنون با قطعنامه جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی سه کشور اروپایی از ایران خواسته اند که به مکانیسم های راستی آزمایی برجام بازگردد؛ در حالی که اروپا توانایی ارائه امتیازات متقابل برای لغو تحریم های کلیدی را ندارد.

اروپا قرار است مسائل منطقه ای و اوکراین را مطرح کند. اما باز هم اروپا هیچ توانی برای ارائه امتیازات متقابل به ایران در مورد رفع تحریم های آمریکا را ندارد.

آغاز مذاکرات جدید بین ایران و سه کشور اروپایی گامی مثبت و ضروری است اما همانطور که من بیش از دو دهه است بر آن تأکید کرده ام در غیاب ایالات متحده هیچ توافقی ممکن نخواهد بود. تنها راه خروج از بحران فعلی بستگی به نحوه تعامل ایالات متحده و ایران در دوران ریاست جمهوری ترامپ دارد. اگر ترامپ به سیاست قبلی خود یعنی «فشار حداکثری» بازگردد و رویارویی های نظامی اسرائیل و ایران ادامه یابد احتمالاً ایران از مرز خواهد گذشت و از آستانه توانمندی هسته ای به سمت ساخت سلاح های هسته ای حرکت خواهد کرد. اما ترامپ همچنین فرصتی طلایی دارد؛ نه تنها برای حل بحران هسته ای بلکه برای پایان دادن به ۴۰ سال دشمنی میان غرب و ایران و حل بحران منطقه ای فعلی.

او می تواند با پیروی از سه اصل تاریخ ساز شود:

اولین اصل این است که واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیم سطح بالا را از سر بگیرند.

دومین اصل این است که به یک توافق هسته ای پایدار دست یابیم که برای هر دو طرف آبرومندانه و برد-برد باشد. چنین توافقی نیازمند اجرای کامل معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (NPT) با حداکثر شفافیت و راستی آزمایی برنامه هسته ای ایران در ازای لغو تحریم ها علیه ایران خواهد بود. فراتر از آن و به عنوان بهترین تضمین بلندمدت برای عدم گسترش تسلیحات هسته ای هشت کشور کشورهای حاشیه خلیج فارس می توانند در چارچوب یک توافق بزرگتر در زمینه امنیت و همکاری جمعی یک معاهده برای ایجاد یک منطقه عاری از سلاح های هسته ای در منطقه خلیج فارس امضا کنند.

سومین اصل این است که مذاکرات جامع در مورد نه تنها مسأله هسته ای بلکه در مورد وضعیت خطرناکی که هم اکنون در سراسر خاورمیانه در جریان است برگزار شود. بهبود روابط ایران و عربستان سعودی فرصتی برای ایالات متحده فراهم کرده است تا از یک توافق جامع بین هشت کشور حاشیه خلیج فارس برای ایجاد یک سیستم امنیت و همکاری جمعی حمایت کند.

رئیس جمهور ترامپ همچنین فرصتی برای پایان دادن به رویارویی های نظامی بین ایران و اسرائیل دارد و با فشار آوردن بر اسرائیل برای اجرای قطعنامه های سازمان ملل که خواهان راه حل دو دولتی برای فلسطین هستند می تواند به بحران ۸۰ ساله فلسطین پایان دهد و قطعنامه سازمان ملل در مورد خاورمیانه عاری از تسلیحات هسته ای را محقق کند. مردم ایران در انتخابات اخیر خود یک سیاستمدار میانه رو را به ریاست جمهوری انتخاب کردند. مسعود پزشکیان در پی آشتی با غرب است. این فرصتی است که ایالات متحده و رئیس جمهور ترامپ نباید آن را از دست بدهند.

311311