سوراخ دیواره وسط بینی

سوراخ دیواره وسط بینی وضعیتی است که در آن سوراخی در سپتوم بینی ایجاد می‌شود؛ این عارضه می‌تواند علائمی مانند خشکی بینی خونریزی بینی مشکل در تنفس پوسته پوسته شدن داخل بینی و تغییر در حس بویایی ایجاد کند. شدت این علائم بسته به اندازه و محل سوراخ متفاوت است. خوشبختانه برای درمان این مشکل راه‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به استفاده از پمادها مرطوب‌کننده‌های بینی جراحی و پروتزهای مخصوص اشاره کرد. انتخاب روش درمان مناسب به عوامل مختلفی مانند اندازه سوراخ علت ایجاد آن و شرایط عمومی بیمار بستگی دارد. در این مقاله به طور مفصل به بررسی علل علائم روش‌های تشخیص و درمان سوراخ شدن تیغه بینی خواهیم پرداخت؛ با ما همراه باشید.

 تیغه بینی چیست؟

تیغه بینی (سپتوم بینی) ساختاری است که بینی را به دو بخش تقسیم می‌کند؛ این دیواره نقشی کلیدی در عملکرد سیستم تنفسی دارد و از دو قسمت تشکیل شده است: قسمت جلویی که از غضروف ساخته شده و قسمت پشتی که از استخوان تشکیل شده است. این دیواره نازک به تنظیم جریان هوا از دو سوراخ بینی کمک می‌کند و باعث می‌شود هوا به طور یکنواخت در هر دو مجرای بینی جریان پیدا کند.

برروی تیغه بینی معمولا پوششی از غشاء مخاطی وجود دارد که به مرطوب نگه داشتن هوای تنفس شده و جلوگیری از ورود ذرات معلق در هوا به داخل ریه‌ها کمک می‌کند. این پوشش مخاطی دارای سلول‌های مویی کوچکی به نام سیلیا است که وظیفه فیلتر کردن ذرات گرد و غبار و میکروب‌ها را بر عهده دارند. علاوه بر نقش تنفسی تیغه بینی در ایجاد تعادل صدا هنگام صحبت کردن و همچنین حفظ استحکام ساختاری بینی نیز مؤثر است. سوراخ شدن تیغه بینی یکی از مشکلات شایع اما کمتر شناخته‌شده‌ای است که می‌تواند عوارض متعددی به دنبال داشته باشد. در ادامه به بررسی دلایل علائم و راه‌های درمان این مشکل می‌پردازیم.

 دلایل سوراخ شدن تیغه بینی

یکی از ناهنجاری‌های بینی که می‌تواند عوارضی را دربرداشته باشد؛ سوراخ سپتوم بینی است. سپتوم بینی به تیغه غضروفی بینی گفته می‌شود که دو مجرای تنفسی بینی را از یکدیگر جدا می‌کند. ایجاد حفره سپتوم بینی به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. انجام عمل جراحی بینی مصرف برخی داروها و اسپری‌ها و تزریق داروهای شیمی درمانی خاص از جمله علل سوراخ شدن سپتوم هستند. در هر صورت درمان نکردن مشکل سوراخ تیغه بینی می‌تواند عوارض و ناراحتی‌هایی را برای فرد در پی داشته باشد. در ادامه هر یک از دلایل سوراخ شدن سپتوم بینی را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم:

1. مصرف مواد مخدر؛ مصرف موادی مانند کوکائین و مت‌آمفتامین که از طریق بینی استنشاق می‌شوند می‌تواند به شدت به تیغه بینی آسیب برساند. این مواد باعث تضعیف جریان خون به بافت‌های تیغه بینی می‌شوند و در نهایت ممکن است منجر به تخریب آن و ایجاد سوراخ شود.
2. ضربه و آسیب‌های فیزیکی؛ هر گونه ضربه شدید به بینی به‌خصوص در فعالیت‌های ورزشی یا تصادفات می‌تواند باعث آسیب به تیغه بینی شود. در برخی موارد این ضربات می‌توانند منجر به شکستگی تیغه بینی یا حتی سوراخ شدن آن شوند.
3. جراحی‌های قبلی؛ برخی از جراحی‌های بینی به‌خصوص جراحی‌های اصلاحی یا زیبایی (رینوپلاستی) اگر به‌درستی انجام نشوند یا مراقبت های بعد از جراحی با دقت اجرا نشود می‌توانند منجر به سوراخ شدن تیغه بینی شوند. در این جراحی‌ها اگر بافت تیغه به خوبی حفظ نشود خطر سوراخ شدن آن بیشتر می‌شود.
4. عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی؛ برخی بیماری‌ها مانند سیفلیس سل و بیماری‌های خودایمنی مانند گرانولوماتوز وگنر می‌توانند باعث التهاب و تخریب بافت تیغه بینی و در نهایت سوراخ شدن آن شوند.
5. استفاده نادرست از اسپری‌های بینی؛ استفاده بیش از حد و نادرست از اسپری‌های بینی حاوی استروئید نیز می‌تواند به بافت مخاطی بینی آسیب برساند و در طولانی‌مدت باعث ایجاد سوراخ در تیغه بینی شود.
6. مواد شیمیایی و صنعتی؛ تماس مداوم با مواد شیمیایی سمی مانند کروم و آرسنیک به‌ویژه در محیط‌های کاری صنعتی می‌تواند به تیغه بینی آسیب زده و باعث سوراخ شدن آن شود.
7. دلایل ناشناخته؛ در برخی موارد دلایل سوراخ شدن تیغه بینی ناشناخته می‌ماند و این عارضه ممکن است به دلایل ژنتیکی یا عوامل محیطی دیگر ایجاد شده باشد.

 علائم سوراخ شدن تیغه بینی

حفره یا سوراخ سپتوم در بینی برخی افراد بدون هیچ‌گونه نشانه خاصی به وجود می‌آید. به طوری که فرد تا مدت‌ها نمی‌داند به این عارضه دچار شده است. این در حالی است که برخی دیگر از افراد نشانه‌های سوراخ شدن سپتوم را به طور کاملا محسوس مشاهده خواهند کرد. برخی از مهم‌ترین و رایج‌ترین نشانه‌های وجود سوراخ سپتوم بینی عبارتند از: ^{www.ncbi.nlm.nih.gov}  

• خونریزی مکرر بینی؛ یکی از علائم شایع سوراخ شدن تیغه بینی خونریزی‌های مکرر و غیرقابل توضیح از بینی است. این خونریزی‌ها می‌توانند به دلیل آسیب دیدن بافت‌های حساس درون بینی باشند.
• خشکی شدید بینی؛ سوراخ شدن تیغه بینی باعث کاهش رطوبت طبیعی در بینی می‌شود که نتیجه آن خشکی شدید بینی احساس سوزش و ناراحتی در داخل بینی است.
• صدای سوت در هنگام تنفس؛ یکی از علائم جالب این عارضه ایجاد صدای سوت هنگام تنفس است که به دلیل عبور هوا از سوراخ تیغه بینی شنیده می‌شود.
• مشکلات تنفسی؛ سوراخ وسط دیواره بینی ممکن است موجب بروز مشکلات تنفسی شود. این مشکل به دلیل تغییر در جریان طبیعی هوا از طریق بینی است.
• ترشحات غیرعادی بینی؛ برخی افراد ممکن است ترشحات بینی بیشتری را نسبت به حالت عادی تجربه کنند که گاهی اوقات هم با بوی ناخوشایند همراه است.
• تغییر صدا؛ سوراخ شدن تیغه بینی می‌تواند باعث تغییراتی در صدای فرد هنگام صحبت کردن شود که دلیل اصلی آن تغییر جریان هوا و ساختار بینی است.
• احساس درد و ناراحتی؛ احساس درد و ناراحتی نیز یکی دیگر از نشانه های سوراخ دیوار وسط بینی است.

 تشخیص سوراخ دیواره وسط بینی

سوراخ شدن سپتوم بینی ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای رخ دهد به‌طوری‌که فرد حتی در طول زندگی خود از آن بی‌خبر بماند. اگر این وضعیت هیچ مشکلی ایجاد نکند نیازی به درمان وجود ندارد. اما در صورت بروز علائم مراجعه به پزشک متخصص ضروری است. برای تشخیص دقیق سوراخ شدن سپتوم بینی پزشک ممکن است درخواست انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های مختلف را بدهد. به طور کلی برای تشخیص کامل این عارضه مراحل زیر باید طی شود:

معاینه فیزیکی

در جلسه مشاوره با پزشک متخصص گوش حلق و بینی ابتدا تمامی نواحی داخلی و خارجی بینی تا حد امکان بررسی می‌شود. پزشک به دنبال آثار هر گونه آسیب یا شکستگی بینی خواهد بود. همچنین در این جلسه پزشک سوالاتی درباره سوابق پزشکی شما مطرح می‌کند؛ برای مثال آگاهی از داروهایی که مصرف می‌کنید یا سابقه جراحی بینی می‌تواند به تشخیص دقیق علت سوراخ شدن سپتوم کمک کند.

عکس‌برداری و آزمایش

پس از معاینه فیزیکی پزشک ممکن است روش‌های تصویربرداری تشخیصی دقیق را درخواست کند. بیمار باید تمامی این آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌ها را انجام دهد زیرا نتایج آن‌ها برای ارزیابی وضعیت بینی و برنامه‌ریزی درمانی بسیار مهم است. برخی از مهم‌ترین روش‌های تصویربرداری عبارتند از:

• رینوسکوپی
• آندوسکوپی بینی. عوارض و خطرات ناشی از سوراخ شدن تیغه بینی

در نهایت پزشک با لمس سپتوم و بررسی نتایج تصویربرداری‌های تشخیصی وجود یا عدم وجود حفره را تشخیص می‌دهد؛ اگر مشکلات به وجود آمده ناشی از سوراخ شدن سپتوم بینی باشد برنامه درمانی مناسب برای بیمار تنظیم می‌شود. علاوه بر این روش‌ها گاهی اوقات انجام «بیوپسی» برای تشخیص دقیق‌تر علت و نوع سوراخ سپتوم ضروری است. این کار به‌ویژه در موارد مشکوک انجام می‌شود تا بهترین روش درمانی برای بیمار انتخاب شود.

عوارض و خطرات ناشی از سوراخ شدن دیواره بینی

سوراخ شدن تیغه بینی علاوه بر علائم بالینی ممکن است عوارض و خطرات جدی‌تری به همراه داشته باشد که شایع ترین آنها به شرح زیر است:

1. عفونت‌های مکرر؛ سوراخ شدن تیغه بینی می‌تواند محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و عفونت‌ها فراهم کند که ممکن است منجر به التهاب و عفونت‌های مکرر سینوس‌ها و بینی شود.
2. تغییرات ظاهری بینی؛ در برخی موارد سوراخ شدن تیغه بینی می‌تواند باعث تغییرات ظاهری بینی شود به‌خصوص اگر تیغه به شدت آسیب دیده باشد. این تغییرات ممکن است به صورت فرو رفتگی یا تغییر شکل بینی ظاهر شوند.
3. کاهش کیفیت زندگی؛ مشکلات تنفسی درد و ناراحتی و نیاز به درمان‌های مکرر می‌توانند به طور مستقیم بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند.
4. تشکیل کیست یا آبسه؛ در برخی موارد سوراخ‌ دیواره وسط بینی می‌تواند منجر به تشکیل کیست یا آبسه درون بینی شوند که معمولا با جراحی برداشته می‌شوند.

 راه‌های درمان و ترمیم تیغه بینی سوراخ شده

اولین قدم برای تعیین برنامه درمانی سوراخ سپتوم تشخیص علت ایجاد این مشکل است؛ در واقع ابتدا باید مشخص شود که سوراخ شدن سپتوم بینی به چه دلیلی رخ داده است. سپس ضمن رفع علت اصلی بهترین روش برای درمان این ناهنجاری انتخاب می‌شود. با این کار نه تنها عوارض ناشی از سوراخ شدن سپتوم کاهش می‌یابد بلکه شرایط برای ترمیم آن نیز فراهم می‌گردد. در ادامه به روش‌های جراحی و غیرجراحی برای رفع حفره سپتوم بینی اشاره می‌کنیم.

روش‌های غیرجراحی درمان سوراخ تیغه بینی

در روش‌های غیرجراحی تمرکز بر حفظ تمیزی و سلامت محیط داخلی بینی است. برای مثال از اسپری‌های نمکی برای شست‌وشوی داخل بینی استفاده می‌شود که به تمیز نگه داشتن و رطوبت‌رسانی کمک می‌کند. پمادهای آنتی‌بیوتیک نیز برای کاهش احتمال عفونت به کار می‌روند. همچنین مرطوب‌کننده‌های مناسب می‌توانند خشکی داخل بینی را کاهش داده و احتمال خونریزی را به حداقل برسانند.

یکی دیگر از روش‌های درمانی غیرجراحی برای سوراخ سپتوم بینی استفاده از پروتزهای سفارشی یا استاندارد است. این پروتزهای دکمه‌ای شکل پس از بی‌حسی موضعی به دقت در داخل حفره سپتوم قرار می‌گیرند. مزیت اصلی این روش کاهش قابل توجه عوارض ناشی از سوراخ سپتوم است. برخی از این پروتزها نیز قابلیت تعویض و تمیز کردن را دارند که به حفظ بهداشت بینی کمک می‌کند.

روش‌های جراحی

برای درمان اصولی حفره سپتوم جراحی بینی یکی از بهترین راهکارها است. جراحی رفع مشکلات سپتوم بینی به نام سپتوپلاستی (بدون تمرکز بر زیبایی) شناخته می‌شود. این جراحی نسبتا پیچیده است و معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌گیرد. جراح با ایجاد برش‌های ظریف و جابجایی بافت‌های بینی حفره ایجاد شده را ترمیم می‌کند. به دلیل پیچیدگی عمل ممکن است بیمار نیاز به یک شب بستری در بیمارستان داشته باشد.

در برخی موارد برای ترمیم سوراخ سپتوم بینی از روش پیوند غضروف استفاده می‌شود. جراح با برداشت غضروف از قسمت‌هایی مانند گوش یا دنده بافت غضروف را در حفره سپتوم قرار می‌دهد تا آن را ترمیم کند. ترمیم با پیوند غضروف ممکن است زمان بیشتری نسبت به جراحی‌های عادی نیاز داشته باشد و پیچیدگی عمل به اندازه حفره ایجاد شده بستگی دارد.

بهترین روش درمان سوراخ در سپتوم بینی انجام جراحی سپتوم است. البته جراحی تیغه بینی برای درمان حفره سپتوم باید توسط یک پزشک متخصص انجام گیرد؛ زیرا پیچیدگی جراحی حفره سپتوم نسبت به جراحی‌های معمول بیشتر است. حتی گاهی پزشک جراح باید پیوند غضروف سپتوم انجام دهد. در ادامه این مقاله به جزئیات علل علائم و روش‌های درمان سوراخ سپتوم بینی می‌پردازیم.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

مهمترین علامتی که باید با وجود آن سریعا به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید خونریزی مکرر از بینی است.؛ خونریزی‌های مداوم و بی‌دلیل ممکن است ناشی از آسیب به تیغه بینی باشد. همچنین احساس خشکی و سوزش مداوم در بینی که با استفاده از مرطوب‌کننده‌های معمولی نیز بهبود نمی‌یابد می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک مشکل جدی‌تر باشد.

مشکلات تنفسی یکی دیگر از علائمی است که نباید نادیده گرفته شود. علاوه بر این در صورت مشاهده تغییرات ظاهری بینی مانند فرو رفتگی در ناحیه تیغه یا تغییرات غیرعادی در شکل بینی مراجعه به پزشک متخصص ضروری است؛ این تغییرات ممکن است ناشی از آسیب جدی به تیغه بینی باشد و معمولا نیاز به مداخله سریع پزشکی دارد. افرادی هم که هنگام تنفس صدای سوت از بینی خود می‌شنوند نیز باید به پزشک مراجعه کنند؛ این علامت می‌تواند نشانه وجود سوراخ در دیواره وسط بینی باشد.

در نهایت هر زمان که متوجه ترشحات غیرعادی یا بوی بد از بینی شدید که به طور معمول تجربه نمی‌کنید بهتر است با پزشک مشورت کنید. این علائم می‌توانند نشان‌دهنده عفونت یا آسیب به تیغه بینی باشند. در این شرایط پزشک با انجام معاینات و تست‌های لازم می‌تواند بهترین راهکارهای درمانی را پیشنهاد دهد و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.